Słowo GENDER zastąpiło słowo sex, w odróżnieniu płci na płaszczyźnie społecznej. Gender mainstreaming służy wyrównywaniu szans kobiet i mężczyzn i przeciwdziałaniu dyskryminacji ze względu na płeć. Gender Mainstreaming, czyli włączanie zasady równości szans kobiet i mężczyzn w główny nurt polityki, jest strategią, która pozwala na włączenie nieobecnych lub marginalnych wątków czy grup w obszar działań polityki państwa, w tym polityki społecznej, edukacji, rynku pracy oraz usług. Strategia ta ma zapewnić jak największą efektywność prowadzonych działań i programów poprzez wprowadzanie mechanizmów niwelujących potencjalnie nierówne lub negatywne ich oddziaływanie na jedną z płci lub na grupy mniejszościowe, np. kobiety, migrantów lub niepełnosprawnych. Jej celem jest transformacja struktur społecznych i instytucjonalnych tak, aby zapewniały one równe traktowanie wszystkich obywateli, jak też ich równy dostęp do praw oraz instytucji, w tym pełne wykorzystanie ich potencjału intelektualnego i zawodowego, które przyczyni się do budowania społeczeństwa i gospodarki opartych na wiedzy.
Gender mainstreaming jest międzynarodową strategią stworzoną w celu osiągnięcia równości kobiet i mężczyzn we wszystkich obszarach życia społecznego, politycznego i ekonomicznego. GM po raz pierwszy został uznany za instrument polityki równościowej w 1995 roku, w przyjętej przez Światową Konferencję ONZ Platformie Pekińskiej. Od tej pory stał się, obok strategii uwłasnowolnienia kobiet (women’s empowerment) głównym mechanizmem wdrażania polityki równości płci na świecie. Unia Europejska przyjęła GM jako element unijnej polityki równościowej w 1996 roku, Komunikatem Komisji Europejskiej zatytułowanym "Włączanie równych szans kobiet i mężczyzn do wszystkich przepisów i działań Wspólnoty".
Europejska polityka równościowa jest zawarta w jednym z celów wyznaczonych przez Traktat Amsterdamski, podpisany przez kraje członkowskie w 1997 roku. Artykuły 2 i 3 Traktatu potwierdzają zobowiązanie Unii Europejskiej do prowadzenia polityki równościowej jak również do uznania równości płci za cel horyzontalny i włączenie jej do wszystkich obszarów działania wspólnoty. Traktat nie tylko proponuje działania anty-dyskryminacyjne, ale również promuje działania równościowe i potwierdza zasady tzw. akcji afirmatywnej, które zezwalają na prowadzenie specjalnych akcji promujących jedną z płci, jeżeli przyczyni się to do zniwelowania nierówności lub dyskryminacji. Zasadę równości płci uznano za podstawowe prawo wspólnotowe (stanowiące odrębną politykę horyzontalną UE), a Rada Unii Europejskiej została zobligowana do zwalczania każdego przejawu dyskryminacji ze względu na płeć. Jednocześnie państwa członkowskie zobowiązały się do wspierania równości pomiędzy kobietami i mężczyznami.
Założenia aktualnej polityki unijnej przedstawione są w Mapie drogowej dla równości pomiędzy kobietami i mężczyznami (24/5/2006). Wymienione tam główne obszary interwencji dotyczą sfery ekonomii (rynek pracy i polityka społeczna), równego udziału i przedstawicielstwa kobiet i mężczyzn w instytucjach unijnych, sfery praw cywilnych, ról społecznych i stereotypów. Ponadto perspektywa płci ma być uwzględniona we wszystkich obszarach polityki wewnętrznej Unii, jak również w obszarach takich jak proces akcesji do Unii Europejskiej, relacje zewnętrzne i współpraca rozwojowa. W marcu 2010 roku, Komisja Europejska zobowiązała się również do włączenia problematyki równościowej do nowej Strategii dla Europy 2020 i uznała, że równość płci jest niezbędnym warunkiem osiągnięcia przez UE założonych celów wzrostu ekonomicznego, zatrudnienia i spójności społecznej oraz, że perspektywa płci w Strategii Lizbońskiej (ustalającej unijną politykę zatrudnienia i problemów społecznych) powinna zostać wzmocniona (założono osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia kobiet na poziomie 60% do roku 2010, co oznacza, że do tego roku na rynek pracy w UE musi wejść co najmniej 6 mln kobiet). Podobne sformułowania dotyczące szerszego udziału kobiet w rynku pracy jako elementu strategii rozwoju gospodarczego znalazły się w Raporcie Polska 2030 przygotowanym przez zespół ekspertów pod kierunkiem ministra Boniego przy Komitecie Rady Ministrów (kancelaria Prezesa Rady Ministrów, lipiec 2009).
Ponadto, ostatni raport Komisji Europejskiej wykazuje, że adekwatne do kwalifikacji zatrudnienie jest najlepszą ochroną przed ubóstwem i wykluczeniem społecznym oraz, że w okresie kryzysu gospodarczego szczególna uwaga powinna być poświęcona grupom szczególnej troski. Polityka społeczna, która zwraca uwagę na aspekty równościowe, między innymi na równowagę pomiędzy pracą zawodową i obowiązkami rodzinnymi kobiet i mężczyzn, pozwala większej ilości kobiet wejść na rynek pracy i powinna być traktowana przez kraje członkowskie jako długofalowa inwestycja w rozwój kraju, a nie krótkoterminowy koszt.
Gender Mainstreaming oznacza szczegółową analizę potrzeb, doświadczeń i umiejętności, zarówno kobiet jak i mężczyzn, w celu włączenia ich w procesy tworzenia i wdrażania rozwiązań politycznych, społecznych i ekonomicznych. Program ma na celu połączenie i wykorzystanie nowych teorii oraz wyników badań empirycznych nad zróżnicowanymi wzorcami kulturowej i społecznej zmiany postrzeganej z perspektywy intersekcjonalności - takich kategorii jak płeć, rasa, grupa etniczna, narodowość czy klasa społeczna. Przez to wpisuje się on w obszar studiów nad wielokulturowością i pozwala na wprowadzanie oraz badanie różnych podmiotów i punktów widzenia, takich jak: emigranci, uchodźcy, kobiety czy osoby niepełnosprawne. Dzięki takiemu podejściu, jak również interdyscyplinarności wyrażającej się w innowacyjnym programie łączącym elementy studiów społecznych, ekonomicznych i humanistycznych, podyplomowe studia genderowe wyposażają absolwentów w unikalna wiedzę pozwalającą na wdrażanie nowych rozwiązań w sferze społecznej, politycznej i ekonomicznej zarówno na poziomie lokalnym, jak narodowym i ponadnarodowym.
Tekst: http://genderstudies.pl/index.php/czym-jest-gender-mainstreaming/
