Przekonacie się Państwo, że wiadomości dotyczące tej problematyki, przedstawione w nietypowym ujęciu, są bardzo interesujące. Opis przebiegu procesów biochemicznych, jakie toczą się w organizmie przedstawiłem w znacznym uproszczeniu, tak by były bardziej czytelne i zrozumiałe.
1. Czynniki wpływające na wytwarzanie energii w organizmie
Czynniki zewnętrzne środowiska, w którym żyjemy, tryb życia, a przede wszystkim sposób odżywiania znajdują swoje odzwierciedlenie w biochemicznym funkcjonowaniu organizmu. Decydują o sprawności funkcjonowania systemu odpornościowego oraz sposobie reakcji organizmu na oddziaływanie stresu fizycznego i psychicznego. Obrazowo mówiąc, wpływają bezpośrednio na stan naszego zdrowia oraz kondycję psychiczną.
Przyzwyczailiśmy się też do sformułowań używanych w reklamach środków farmaceutycznych, w których jest mowa o „leczeniu objawów choroby”, co z założenia jest bezsensowne. Zwykły człowiek nie rozróżnia pojęcia leczenia choroby od leczenia jej objawów, czyli zaistniałych już jej skutków. Utrwalają one w naszej świadomości wizerunek cudownej chemicznej pigułki likwidującej wszelkie dolegliwości bólowe, a tym samym objawy choroby. Działanie te nie mają nic wspólnego z chęcią poprawy stanu zdrowia społeczeństwa, a jedynym tego celem jest osiąganie maksymalnych dochodów finansowych przez firmy farmaceutyczne. Przewlekła toksemia wywołana nadużywaniem leków chemicznych może zaburzyć biochemiczne funkcjonowanie organizmu i obniżyć jego wydolność wytwarzania energii.
O prawidłowej pracy wszystkich komórek organizmu, które są podstawową jednostką jego struktury, decyduje rodzaj, ilość i jakość spożywanych składników odżywczych. Są nimi białka, tłuszcze i węglowodany. Pierwiastki nazywane makro i mikroelementami oraz witaminy spełniają rolę katalizatorów wszystkich reakcji chemicznych. Niewłaściwe odżywianie i niedobór któregoś z tych elementów prowadzi do ujawnienia się w początkowym okresie drobnych niedomagań, a w końcowym zmian degeneracyjnych i rozwoju komórek rakowych. Najbardziej optymalnym wyjściem z tej sytuacji jest świadomy wybór spożywanych składników odżywczych oraz w miarę potrzeby selektywne uzupełnianie diety odpowiednimi dodatkowymi składnikami. Ich niedobór w pożywieniu wynika z sposobu hodowli roślin i zwierząt oraz technologii przetwarzania produktów żywnościowych.
Większość witamin może być syntetyzowana przez organizm człowieka, ale np. witamina C i biopierwiastki muszą być dostarczone wraz z pożywieniem. Ich źródłem jest pokarm i woda, a wchłanianie odbywa się w jelitach, przez skórę i podczas procesu oddychania. Utrzymanie prawidłowej równowagi ilościowej i proporcji między poszczególnymi pierwiastkami w ustroju jest niezmiernie ważne.
Do zaburzeń w biochemicznym funkcjonowaniu organizmu przyczyniają się zaburzenia trawienia i wchłaniania, niepełnowartościowe odżywianie, nadużywanie preparatów farmaceutycznych, jedzenie żywności zawierającej konserwanty oraz picie zanieczyszczonej wody z kranu. Konsekwencją tego jest rozwój chorób nazywanych cywilizacyjnymi, do których należą cukrzyca, choroby układu krążenia, zespół przewlekłego zmęczenia, otyłość, alergie w tym astma oskrzelowa, nadczynność i niedoczynność gruczołów dokrewnych, choroby reumatyczne, infekcje, itd.
2. Podstawowa przemiana materii
Podstawowa przemiana materii dotyczy funkcji energetycznych organizmu w stanie spoczynku. Dostarcza energii do utrzymania temperatury ciała, metabolicznej aktywności mózgu, wątroby, nerek, mięśni, perystaltyki jelit oraz krążenia krwi i limfy. U dorosłego człowieka jej wielkość wynosi około 5900 - 7500 kJ, tj. 1400-1800 kcal na dobę.
Trzy podstawowe składniki pożywienia węglowodany, tłuszcze i białka, w różnym stopniu są zaangażowane w ten proces. Białka stanowią podstawę budulcową organizmu, a głównymi substratami do wytworzenia energii są węglowodany i tłuszcze. Obowiązuje na-stępująca między nimi korelacja: 100 g białka odpowiada pod względem kalorycznym 100 g węglowodanów i 44.1 g tłuszczów.
3. Prawidłowa przemiana materii
Przemiana materii (metabolizm) jest całokształtem przemian biochemicznych, które umożliwiają wymianę energii i materii pomiędzy środowiskiem a organizmem. Każdy z nas jest indywidualnością biochemiczną, biorąc pod uwagę całokształt wewnętrznego metabolizmu komórek. Organizm człowieka jest określany przez dietetyków jako niezrównoważony, ale samoregulujący się układ przemiany materii i energii. W żywych komórkach zachodzi szereg re-akcji enzymatycznych tworząc tzw. szlaki metaboliczne, dzięki którym komórka może dzielić się, rozwijać i utrzymywać własne funkcje życiowe.
Na przemianę materii składają się procesy syntezy związków or-ganicznych tzw. anaboliczne – wymagające dostarczenia energii z zewnątrz oraz rozkładu – kataboliczne, podczas których wyzwala się energia chemiczna. O prawidłowej przemianie materii mówimy wtedy, gdy procesy anaboliczne są w wzajemnej równowadze z przemianami katabolicznymi. Oba te procesy są zdeterminowane ogólnym bilansem energetycznym organizmu. Z dodatnim bilansem mamy do czynienia wtedy, gdy przeważają procesy anaboliczne, a ujemnym – procesy kataboliczne.
Katabolicznymi są te reakcje chemiczne, podczas których następuje rozpad cząsteczek organicznych – węglowodanów, tłuszczów i białek. Uwolniona z nich energia jest zużywana przez ustrój do wszelkich procesów życiowych – transportu cząsteczek chemicznych przez błony komórkowe, przewodzenia impulsów w układzie nerwowym, syntezy nowych substancji budulcowych i związków organicznych, zarządzania gospodarką wodno-elektrolitową, regeneracji tkanek, wykonywania pracy mechanicznej, wytwarzania ciepła, wchłaniania składników pokarmowych i wydalania zbędnych produktów przemiany materii. Długotrwała przewaga procesów katabolicznych może świadczyć o ujemnym bilansie energetycznym i stanie choroby. W wątrobie zachodzą wtedy głównie procesy przemiany kwasów tłuszczowych, z których wytworzone związki są wykorzystywane jako alternatywne źródło energii zamiast glukozy.
Procesy anaboliczne prowadzą do budowania swoistych dla danego organizmu białek, przekształcania dla własnych potrzeb węglowodanów i tłuszczów. Podczas nasilenia anabolicznych procesów syntezy, glukoza i aminokwasy ulegają przemianie w kwasy tłuszczowe i są odwrotnością procesów katabolicznych.
4. Wytwarzanie energii
Proces przemiany materii rozpoczyna się pobraniem składników pokarmowych, przekształceniem ich do wewnętrznych swoistych substancji budulcowych i związków energetycznych, transportem i magazynowaniem, a kończy wydaleniem zbędnych i szkodliwych produktów tych przemian.
Procesy przemiany materii i energii są ze sobą ściśle powiązane ciągiem następujących po sobie w określonej kolejności reakcji chemicznych katalizowanych przez enzymy, a więc pozostających pod nieustanną kontrolą. Funkcję tę na szczeblu komórki sprawują jądra komórkowe, kierujące biosyntezą białek w rybosomach oraz wytwarzaniem energii w mitochondriach. Nadrzędną kontrolę nad całością tych przemian sprawuje ośrodkowy układ nerwowy (mózg) poprzez regulację nerwowo–humoralną.
Na tempo przemian metabolicznych wpływają następujące czynniki zewnętrzne:
- jakość i ilość spożywanego pokarmu,
- rodzaj wykonywanej pracy fizycznej i umysłowej,
- stan emocjonalny oraz wysokość temperatury otoczenia.
Z moich obserwacji wynika, że w miarę starzenia się organizmu szybkość metabolizmu zmienia się, na co decydujący wpływ ma sposób odżywiania, tryb życia oraz czynniki dziedziczne.
Na tempo przemian metabolicznych wpływają następujące czynniki wnętrzne:
- szybkość trawienia i przyswajania składników odżywczych,
- ilość wydzielanych hormonów przez gruczoły dokrewne.
Duży wpływ na tempo przemiany materii w organizmie ma zawartość pierwiastków, witamin oraz proporcje i wzajemne zależności jakie występują między nimi.
Fosfor jest niezbędny we wszystkich cyklach wytwarzania energii w komórce. Wysoka proporcja fosforu w stosunku do wapnia świadczy o wysokim tempie przemian metabolicznych, a jej tempo maleje, gdy zwiększa się w ustroju ilość wapnia.
Fosfor magazynowany jest w komórkach jako związek chemiczny – ATP (adenozynotrójfosforan). Jest uniwersalnym akumulatorem, spełniającym również rolę nośnika energii.
Wszystkie procesy syntezy służą w końcowym rozrachunku do tworzenia ATP, który jest nieustannie odnawiany w procesach utleniania (spalania) glukozy, kwasów tłuszczowych i związków ketonowych w łańcuchu oddychania wewnątrzkomórkowego. ATP ulegając rozpadowi w procesie defosforylacji do ADP (adenozynodwu-fosforanu) uwalniając porcję energii, którą organizm wykorzystuje do wszelkich przemian energetycznych.
5. Wpływ hormonów na tempo przemiany materii
Prawidłowość funkcjonowania gruczołów dokrewnych i wydzielanych przez nie hormonów, jest uwarunkowana ich wzajemnym wpływem synergistycznym lub antagonistycznym, w stosunku do siebie.
Przykładem może być tarczyca, której niedoczynność może doprowadzić do niewydolności nadnerczy.
Wszystkie procesy metaboliczne żywego organizmu można porównać do sznura pereł. Zerwanie nici ich łączącej powoduje to, że każda perełka przemieszcza się w inną stronę i traci łączność z inną. Wszelkie dysfunkcje jednego narządu pociągają za sobą niedomogę innego, objawiające się w końcu zaburzeniami przemiany materii i chorobą całego organizmu.
6. Tarczyca
Tarczyca jest nieparzystym narządem układu wydzielania wewnętrz-nego umiejscowionym na przednio-bocznej powierzchni szyi, poniżej chrząstki krtaniowej zwanej "jabłkiem Adama". Należy do dużych gruczołów człowieka ważąc od 10 do 20 g. Ze względu na to, że leży płytko pod skórą, jest jedynym gruczołem dokrewnym (wydzielającym hormony), który można od razu zauważyć gołym okiem. Z powodu swojego położenia jest łatwo dostępna badaniu i oceny wielkości, co sprzyja szybkiemu wykrywaniu wszelkich nieprawidłowości.
Tarczyca zbudowana jest z dwóch symetrycznych płatów połączonych cieśnią. Miąższ narządu składa się z dwóch rodzajów komórek o różnej funkcji i budowie. Komórki pęcherzykowe biorą udział w syntezie hormonów i stanowią około 80% masy całego gruczołu. Tworzą struktury zwane pęcherzykami, które mają średnicę 0.05-0.12 mm i są wypełnione koloidem, zawierającym nieaktywny hormon tarczycy - tyreoglobulinę. Pozostałe 20% gruczołu to komórki C zwane także okołopęcherzykowymi, które wypełniają przestrzenie między pęcherzykami. Produkują one hormon – kalcytoninę, somatostatynę i serotoninę. Powierzchnię gruczołu pokrywa torebka łącznotkankowa. Na tylnej powierzchni tarczycy znajdują się dwie pary gruczołów przytarczycznych odpowiedzialnych za gospodarkę wapniowo-fosforanową ustroju.
Przemiana materii ustroju jest uzależniona głównie od funkcji tarczycy i wydzielanych przez nią hormonów. Zadanie tarczycy po-lega na produkcji trzech hormonów niezwykle ważnych dla funkcjonowania ludzkiego organizmu: tyroksyny (T4), trójjodotyroniny (T3) oraz kalcytoniny. Prawidłowa praca tarczycy zależy od ilości wchłoniętego do jej wnętrza jodu, który musi być dostarczany do organizmu wraz z pożywieniem.
Hormony tarczycy są odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie wszystkich tkanek organizmu. Ich działanie polega na pobudzaniu aktywności metabolicznej wszystkich tkanek ustroju, co wyraża się w sumie zwiększonym zużyciem tlenu, glukozy i tłuszczów na poziomie komórkowym, pobudzeniem wchłaniania węglowodanów oraz przyspieszeniem metabolizmu cholesterolu.
Czynność tarczycy jest sterowana przez podwzgórze i przysadkę, które wraz z tarczycą tworzą układ ujemnego sprzężenia zwrotnego. Podwzgórze produkuje neurohormon tyreoliberynę TRH, który dzia-łając na przedni płat przysadki pobudza go do produkcji hormonu tyreotropowego TSH. Natomiast TSH pobudza tarczycę do wydzielania hormonów T3 i T4.
a. Niedoczynność tarczycy
Obniżenie tempa przemian metabolicznych może wynikać z niedoczynności tarczycy i zmniejszenia ilości wydzielanych przez nią hormonów. Spada produkcja energii cieplnej i zużycie tlenu. Temperatura ciała obniża się, chory nieustannie odczuwa chłód – nawet gdy na zewnątrz jest ciepło, skarży się na łatwe męczenie, dokuczliwe osłabienie, senność, spowolnienie fizycznie i psychicznie, zaburzenia koncentracji uwagi i wyraźnie gorszą pamięć.
Wzrasta masa ciała mimo braku apetytu, pojawiają się obrzęki, zwłaszcza na twarzy – skóra staje się nalana, zasiniona, z obrzękiem powiek i zwężeniem ich szpar. Włosy wypadają, stają się szorstkie, łamliwe i bez połysku. Pojawiają się kłopotliwe zaparcia stolca. Niedoczynność tarczycy u kobiet może być też spowodowana nadmiernym wytwarzaniem estrogenów, a wzrost ich ilości może być wywołany zwiększoną podażą miedzi w pokarmie, lub nadmiernym wchłanianiem tego pierwiastka w jelitach. Miesiączki są nieregularne i trwają dłużej niż zwykle. Mężczyźni najczęściej cierpią na impotencję.
Niedoczynność tarczycy bywa również spowodowana gromadzeniem się kobaltu w obrębie tego narządu. Nadmiar tego metalu jest uważany przez biochemików za szkodliwy. Żelazo pozostaje w związku antagonistycznym w stosunku do kobaltu, więc spadek poziomu żelaza w organizmie może być spowodowany wzrostem ilości kobaltu w narządach wewnętrznych – głównie w tarczycy. Zjawisko to wynika z tego, że oba metale współzawodniczą o dostęp do białek osoczowych, które transportują oba te metale do narządów wewnętrznych. Kobalt więc, a nie żelazo wchłania się do tarczycy upośledzając funkcję wydzielania przez nią hormonów T3 i T4.
Niedoczynność tarczycy może być spowodowana nadmierną produkcją insuliny przez trzustkę oraz niedoborem chromu. Metal ten wchodzi w skład receptorów błon komórkowych i bierze aktywny udział w transporcie glukozy z krwi do wnętrza komórek. Jego nie-dobór powoduje wzrost stężenia glukozy (cukru) w krwi, co wymusza na trzustce nadprodukcję insuliny (hyperinsulinizm) i jest jednym z czynników doprowadzających do zachorowania na cukrzycę II°.
Niedoczynność tarczycy może wywołać nadmierna i długotrwała konsumpcja produktów sojowych, białej kapusty i produktów mlecznych. Spożywanie nadmiernej ilości preparatów wapniowych również wpływa na obniżenie wydzielania hormonów tarczycy T3 i T4 oraz kalcytoniny, która odpowiada za wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego i odkładanie go w kościach. Nadmiar wapnia w organizmie blokuje przyswajanie i utylizację żelaza, co doprowadza do nadmiernego gromadzenia kobaltu itd.
Paradoksalnie więc, nadmiar konsumowanego mleka zawierającego dużą ilość wapnia przyspiesza wystąpienie osteoporozy. Nadmierna podaż magnezu prowadzi do wtórnego niedoboru wapnia. Sprzyja więc zdrowiu utrzymywanie prawidłowej proporcji między obydwoma pierwiastkami.
b. Nadczynność tarczycy
Stan chorobowy spowodowany nadmierną produkcją tyroksyny i trójjodotyroniny nazywamy nadczynnością tarczycy. Wysokie wydzielanie hormonów tarczycy przyspiesza przemianę materii i zwiększa się w miarę wzrostu ilości potasu. Przyspieszenie metabolizmu związane jest z nadmiernym wytwarzaniem energii. O przyspieszeniu tempa przemiany materii świadczy wzrost proporcji między potasem i wapniem oraz między fosforem i wapniem.
Objawy kliniczne nadczynności tarczycy są takie same niezależnie od przyczyny, która je wywołuje. Chorzy mają liczne dolegliwości i najczęściej skarżą się na stałe osłabienie, chudnięcie mimo dobrego apetytu, bicie serca, potliwość, drżenie rąk oraz uczucie gorąca, obrzęki stóp i podudzi. Do tego mogą dochodzić zaburzenia snu, uporczywe biegunki, płaczliwość, drażliwość i wybuchowość. U kobiet mogą pojawić się zaburzenia cyklu miesięcznego lub przerwa w miesiączkowaniu.
7. Nadnercza
Nadnercza to dwa gruczoły wydzielania wewnętrznego przylegające do górnych biegunów nerek. Są one płaskimi tworami o przekroju trójkątnym lub półksiężycowatym. Masa każdego nadnercza wynosi 4,5 - 5 g. Nadnercze składa się z dwóch połączonych ze sobą części: ze-wnętrznej noszącej nazwę kory nadnerczy oraz wewnętrznej – rdzenia nadnerczy.
a. Funkcje nadnerczy
Kora nadnerczy stanowi 90% masy całego gruczołu i wytwarza hormony - glikokortykoidy, z których najważniejszy jest kortyzol, mineralokortykoidy – głównie aldosteron oraz niewielkie ilości hormonów płciowych – androgenów. Rdzeń nadnerczy produkuje tzw. katecholaminy, czyli adrenalinę i noradrenalinę, które są substancjami obecnymi także w układzie nerwowym.
Dzięki kortykoidom człowiek może zwalczyć różne zaburzenia wewnątrzustrojowe, wytrzymać chłód i wysokie temperatury, znosić ból, przezwyciężyć infekcje i zmobilizować siły do walki. Kortyzol w sytuacjach zagrożenia życia hamuje syntezę białek, pobudza prze-mianę glukozy i tłuszczów, tworzenie się krwinek czerwonych i białych w szpiku kostnym, powoduje zatrzymanie sodu i wody, a zwiększa wydalanie potasu w nerkach. Mineralokortykoidy, głownie aldosteron, mają ogromne znaczenie w utrzymaniu prawidłowej gospodarki wodno-elektrolitowej ustroju, regulacji ciśnienia tętniczego, funkcji układu krążenia, pracy serca i mięśni szkieletowych.
Katecholaminy – adrenalina i noradrenalina, uczestniczą w utrzy-maniu stałego ciśnienia krwi. Efektem ich działania jest skurcz naczyń tętniczych, przyspieszenie pracy serca i zwiększenie siły skurczu mięśnia sercowego, wzrost ciśnienia tętniczego, rozkurcz oskrzeli. Mają także duży wpływ na procesy metaboliczne organizmu np. podwyższenie poziomu cukru we krwi wskutek nasilenia rozpadu glikogenu w wątrobie i mięśniach oraz dzięki hamowaniu wydzielania insuliny w trzustce. Powodują też rozpad tłuszczów, czyli tzw. lipolizę, co umożliwia uruchomienie zapasów energetycznych w stanach wymagających dużej mobilizacji organizmu.
Krótkotrwały stres sprawia, że pod wpływem hormonu adrenaliny wydzielanego przez nadnercza zwężają się naczynia zaopatrujące w krew skórę i narządy wewnętrzne. Krew z nich przepompowywana jest do mięśni, jako że mogą uczestniczyć w walce i obronie przed zagrożeniem zewnętrznym. Upośledza to dostarczanie substancji odżywczych do komórek organizmu i usuwania z nich niepotrzebnych substancji odpadowych normalnej przemiany materii.
b. Niewydolność nadnerczy
Długotrwałe i przewlekłe działanie stresu na organizm upośledza wydzielanie hormonów przez nadnercza jako skutku wyczerpania funkcji tego narządu wywołując w efekcie spowolnienie tempa prze-miany materii.
8. Wpływ odżywiania na tempo przemiany materii
Każdy z nas jest indywidualnością biochemiczną i w związku z tym, w doborze składników odżywczych, powinno uwzględnić się szybkość tempa przemian metabolicznych. Niewłaściwe odżywianie może być przyczyną zaburzeń metabolicznych lub odwrotnie – jego wynikiem.
O ile weźmiemy pod uwagę te oba te czynniki, to dojdziemy do wniosku, że nie istnieje uniwersalny i jednolity sposób odżywiania jednakowy dla wszystkich ludzi. Wybór rodzaju pokarmu jako optymalnego materiału energetycznego, nie powinien zależeć od aktualnie obowiązującego modelu odżywiania wymuszanego przez dietetyków, ale tempa przemiany materii i stanu fizjologicznego organizmu.
Uważam, że jest błędem nazywanie sposobu odżywiania i doboru składników odżywczych dietą. Pojęcie to powinno być zarezerwowane dla ludzi chorych, wymagających odrębnego doboru składników pokarmowych, a ich jedzenie sprzyjać szybszemu powrotowi do zdrowia.
Biorąc pod uwagę tempo przemian metabolicznych podzielono ludzi na dwie grupy, o szybkiej i wolnej przemianie materii. Dokonując analizy wyników badań ustalono, że 80% posiada wolną przemiany materii a 20% szybką (w Polsce 75% i 25%).
9. Wolne wytwarzanie energii
Wysoka wartość proporcji wapnia w stosunku do fosforu wskazuje na wolne wytwarzanie energii w organizmie, gdzie przewagę uzyskują procesy anaboliczne (syntezy) nad katabolicznymi (rozpadu).
Obniżenie przemiany materii może być spowodowane niskim spożyciem białka i wysokim węglowodanów.
Innym czynnikiem może być zmniejszone wchłanianie wszystkich składników odżywczych, wynikające z zaburzeń wydzielania soków trawiennych przez narządy trawienne i procesów chorobowych doprowadzających do uszkodzenia komórek (enterocytów) wyścielających powierzchnie jelita cienkiego.
Może też mieć na to wpływ niedożywienie organizmu wynikające z braku podaży podstawowych składników odżywczych – czyli głodzenie się.
Ludzi z wolnym metabolizmem cechuje:
- powolne wydzielanie kwasu solnego w żołądku
- powolne trawienie i zła tolerancja białek,
- niskie ciśnienie tętnicze krwi,
- uczucie zimna, niska temperatura ciała,
- stan przewlekłego zmęczenia,
- skłonność do stanów depresyjnych,
- skłonność do przyrostu wagi ciała i gromadzenie tkanki tłuszczowej w rejonie ud i bioder.
Zalecany sposób odżywiania ma na celu przyspieszenie tempa przemiany materii.
Można to osiągnąć kierując się następującymi wskazówkami:
- Główny posiłek, jakim jest śniadanie i obiad, powinny zawierać w swoim składzie przewagę białka o tzw. najwyższej biologicznej dostępności dla organizmu (jaja maja 90% biologicznej do-stępności, mięsa 60 – 70%).
- Należy spożywać umiarkowaną ilość węglowodanów złożonych, tj. ziemniaków, kasz i ryżu.
- Ograniczyć spożywanie mleka i jego produktów do 2 dni w ty-godniu.
- Zdecydowanie ograniczyć ilość spożywanego cukru i produktów spożywczych wyprodukowanych na jego bazie.
- Zwiększyć ilość posiłków do 3 - 4 dziennie jednocześnie zmniej-szając ich wielkość.
Wysoka wartość proporcji fosforu w stosunku do wapnia wskazuje na szybkie wytwarzanie energii w organizmie, gdzie przewagę uzyskują procesy kataboliczne (rozpadu) nad anabolicznymi (syntezy). Ma to na celu uzyskanie odpowiedniej ilości energii ze spalenia węglowodanów, tłuszczów i białek, więc ludzie z szybką przemianą materii mają wysokie zapotrzebowanie na składniki odżywcze.
Ludzi z szybkim metabolizmem cechuje:
- wysoka aktywność glikolityczna (spalania glukozy),
- utrzymywanie się wysokiego stężenie glukozy (cukru) w krwi,
- zła tolerancja węglowodanów o wysokim indeksie glikemicznym,
- wolne wydzielania enzymów przez trzustkę.
Celem zaleceń dietetycznych dla ludzi w szybką przemiana materii jest spowolnienie tempa przemian metabolicznych.
Można to osiągnąć kierując się następującymi wskazówkami:
- Proporcja spożywanego tłuszczu i białek powinna wynosić 3 : 1.
- Należy wprowadzić do diety białko o wysokiej biologicznej bio-dostępności, czyli jajka i mięso.
- Spożywać więcej produktów nabiałowych, najlepiej nie przetwo-rzonych (z gospodarstwa wiejskiego).
- Ograniczyć ilość spożywanych węglowodanów złożonych. Kategorycznie unikać cukru i produktów wytworzonych na jego bazie, gdyż sprzyja to produkcji nadmiernej produkcji tkanki tłuszczowej.
Stosowane analityczne metody oceny ilości pierwiastków w organizmie opierają się głównie na badaniu krwi i moczu. Oznaczenie ich bieżącego składu we krwi może okazać się badaniem niemiarodajnym, ponieważ działają mechanizmy wyrównujące na bieżąco ich poziom we krwi, kosztem rezerw tkankowych. Ich ilość w organizmie może być w związku z tym niedostateczna pomimo prawidłowego stężenia w krwi. Dla poszczególnych obszarów organizmu istnieje ściśle określona równowaga jonowa, która utrzymuje się na stałym poziomie. Jest inna w różnych płynach: zewnątrzkomórkowych – w krwi i limfie, płynie mózgowo-rdzeniowym i inna w płynie wewnątrzkomórkowym.
Dobrą oceną stanu przemiany mineralnej w ustroju jest analiza pierwiastkowa włosów. Badanie to polega na spaleniu włosów w fotometrze plazmowym i określeniu rodzaju i ilości pierwiastków. W wyniku przeprowadzonych badań porównawczych wykazano, że tkanka włosa jest najlepszym materiałem do przeprowadzenia tego typu badania. Na podstawie proporcji między poszczególnymi pierwiastkami można ocenić ich aktywność i prawidłowość przebiegu procesów metabolicznych organizmu.
Spośród 104 pierwiastków występujących w przyrodzie, 81 znajduje się w tkankach i płynach fizjologicznych.<- Cztery z nich: węgiel, wodór, tlen i azot stanowią 96% masy naszego ciała.
- Te, których ilość wynosi 0,01 % masy ciała nazwano makroelementami lub makrobiopierwiastkami. Należą do nich: wapń, magnez, fosfor, siarka, potas, sód i chlor.
- Pozostałe, o masie niższej niż 0,01%, noszą nazwę mikroelementów lub mikrobiopierwiastków. Zaliczamy do nich: żelazo, cynk, miedź, molibden, nikiel, kobalt, chrom i mangan. Najnowsze badania wykazują, że lista pierwiastków zaliczanych do mikroelementów nie została jeszcze zamknięta. Niewypowiedziano się jeszcze do końca co do roli niklu, cyny i strontu.
Mogą gromadzić się wybiórczo w określonych tkankach np. ołów i aluminium w kościach; ołów, rtęć i aluminium w tkance mózgowej, a kadm w cebulkach włosów.
Pierwiastki toksyczne upośledzają wytwarzanie energii. Istnieje prawdopodobieństwo wzajemnego chemicznego oddziaływania między metalami toksycznymi a toksynami organicznymi, w wyniku czego powstają połączenia o niezbadanej jeszcze szkodliwości. Jeżeli ich skumulowana ilość przekracza zdolność organizmu do ich wydalenia, pojawia się chorobą, którą nazywam toksemią.
Makro i mikroelementy występują w organizmie w ściśle określonych zakresach stężeń, a ich niedobór lub nadmiar prowadzi do poważnych zaburzeń metabolicznych powodując chorobę, a nawet śmierć. Tylko niektóre z nich: magnez, cynk, jod mogą osiągać wyższe stężenia nie przyczyniając się do większych szkód.
Fizjologiczne procesy życiowe zależą nie tylko od składu i stężenia poszczególnych pierwiastków, ale również od ich proporcji w ustroju. Większość z nich wykazuje w stosunku do siebie działanie synergistyczne lub antagonistyczne. Nadmiar czy niedobór jednego pierwiastka wpływa na zmianę zawartości innych. Pomiędzy pierwiastkami śladowymi też istnieją związki synergistyczne i antagonistyczne wpływające bezpośrednio na metabolizm ustroju.
Zachowanie proporcji pomiędzy nimi ma we wielu przypadkach większe znaczenie niż ich wyższe lub niższe stężenie. Wzajemne oddziaływania między nimi, a także metalami toksycznymi ma ogromny wpływ na ich wchłanianie w przewodzie pokarmowym oraz przyswajanie składników odżywczych, jak również na wchłanianie komórkowe. Ustalono np., że niedobór magnezu lub nadmiar wapnia w organizmie ułatwia wchłanianie ołowiu; niedobór cynku sprzyja wchłanianiu kadmu, nadmiar fosforanów utrudnia przyswajanie wapnia i magnezu.
W przypadku niedoboru pierwiastków w ustroju zwiększa się ich zdolność przyswajania, a nadmiaru maleje. Dzięki temu istnieje naturalna bariera ochronna przed zatruciem.
Niezwykle ważnym czynnikiem stabilizującym i ułatwiającym wchłanianie biopierwiastków są witaminy. Wiele makro i mikro-elementów ma odpowiednią witaminę, która ułatwia ich przyswajanie z jelit i dalszą utylizację w ustroju. Wszystkie witaminy produkowane przez organizm czy dostarczane z dietą, spełniają rolę „świec zapłonowych” w wytwarzaniu energii.
Oceniając niedobór czy nadmiar pierwiastków można ustalić predyspozycje organizmu do ujawnienia się określonych schorzeń. Dla przykładu podam, że niedobór cynku, selenu, krzemu może wskazywać na skłonność do chorób infekcyjnych, nadmiar żelaza o większej podatności na uszkodzenia tkanek spowodowane działaniem wolnych rodników, natomiast nadmiar wapnia w stosunku do magnezu o skłonnościach do zaparcia stolca, bolesności mięśni i zaburzenia snu.
Andrzej Janus
Autor jest lekarzem, absolwentem WAM. Jak mówi o sobie:w 2001r zaprzestałem wykonywania zawodu lekarza medycyny akademickiej i całkowicie poświęciłem się medycynie naturalnej. Obecnie moja praca polega na przekazywaniu ludziom swojej wiedzy, wdrażaniu w życie zasad szeroko rozumianej profilaktyki oraz przywracaniu równowagi w wewnętrznym środowisku organizmu.
