Co wiemy o niezwykłej władczyni
Przyjmuje się, że Świętosłąwa, musiała być córką Mieszka I i jego pierwszej żony Dobrawy czeskiej, księżniczki z rodu Przemyślidów, córki księcia Czech Bolesława I Srogiego. Ale według historyków o władczyni mamy niewiele pewnych informacji. Zachowały się tylko cztery odosobnione wzmianki u trzech XI-wiecznych kronikarzy – Thietmara z Mersemburga, anonimowego autora Dziejów króla Kanuta, czyli pochwały królowej Emmy, oraz Adama z Bremy. Jak czytamy w tych zapisach jej prawdziwe imię jest nieznane. Była córką księcia polskiego Mieszka I, poślubiła króla Szwecji Eryka Zwycięskiego. Ślub datowany jest na okres 980-984 r. Miała z Erykiem syna, przyszłego następcę ojca – Olafa Skötkonunga – był znany jako Król Ściągający Podatki. Przyjmując datę urodzenia jej syna (ok. 980 r.) można zakładać, że urodziła się ok. 965-970 r. Wówczas sprawą normalną było wydawanie zaledwie kilkunastoletnich dziewczynek za mąż. Jej małżeństwo miało charakter polityczny. Jej ojciec Mieszko I poszukiwał wówczas sojusznika z powodu wojen toczonych z plemionami zamieszkującymi tereny ujścia Odry. Jej zamążpójście miało także stanowić remedium na zagrożenie, które stanowiła wrogo nastawiona wobec Polan- Dania.
Po śmierci męża lub po rozwodzie z nim, bo tu pojawiają się różne wersje w skandynawskich sagach, na tronie szwedzkim zasiadał młody syn, polskiej władczyni - ''ambitna, piękna i bardzo wyniosła” Sygryda czyli nasza Świętosława cieszyła się w końcu wolnością i niezależnością. Wróciła do ojczystego kraju.
Nie chciała byle kogo
Świętosława była dobrą partią na ówczesnym rynku matrymonialnym możnych. Długo odrzucała składane jej przez mało znaczących zalotników propozycje małżeńskie. Nie zamierzała tanio oddać swej ręki. Myślała strategicznie. To tylko powodowało frustrację wśród pretendentów, dla których silny charakter kobiety był nie do pojęcia. Ponoć, trzech z zalotników, miała Świętosława nawet kazać zabić, gdy stali się wobec niej zbyt bezczelni i uwłoczali jej godności, w dodatku na na jej dworze. Rozkazała swym sługom spalić ich żywcem wraz z towarzyszącymi im służącymi. Żarty się skończyły. Mało tego, nie powiodły się również starania króla Norwegii Olafa Tryggvasona. Przysłany przez niego pierścień zaręczynowy okazał się być nie złoty, lecz pozłacany. To nie spodobało się naszej królowej, jak mówią sagi, podczas spotkania obojga, król Norwegii miał wpaść w złość wyprowadzony z równowagi silnym charakterem Świętosławy. Mężczyzna miał uderzyć ją w twarz rękawiczkami, co doprowadziło do natychmiastowego zerwania zaręczyn. Miał szczęście, że na razie tylko tak się to skończyło. Ale kobieta zapamiętała sobie tę zniewagę. Świętosława nie tylko poświęcała czas na poskramianiu natarczywych zalotników. Osobiście doprowadziła do zawarcia pokoju największym wrogiem Szwecji, władcą Danii Swenem Widłobrodym.
Taktyczny związek
W rezultacie mediacji sama została żoną Swena, po czym pomogła mu w podbiciu Norwegii. To była zemsta na zimno, na norweskim królu Olafie za skandaliczne zachowanie i zerwanie zaręczyn. W wyniku wojny Norwegowie zostali pokonani, a Tryggvason podczas bitwy morskiej pod Svold został w roku tysięcznym zabity. Zemsta się dokonała.
Ślub z Duńczykiem odbył się około 996 roku. W związku z niemłodym już królem Swenenem Widłobrodym, przyszło na świat dwóch, zasiadających kolejno na tronie duńskim synów – Harald II i Kanut II Wielki oraz córki Estryda i Świętosława. Znów odezwał się silny duch Polki, która w żaden sposób nie pasowała na posłuszną służebnicę pańską. W1002 roku została wypędzona z dworu męża. Na szczęście miała gdzie wracać. Schronienie oraz opiekę znalazła na dworze swojego brata króla Polski Bolesława Chrobrego. Królowa gościła w ojczyźnie przez kilkanaście lat – prawdopodobnie do 1014 roku, czyli śmierci krewkiego małżonka. Jej exodus skończył się wraz z przybyciem na dwór Chrobrego jej obydwóch kochających i szanujących matkę synów - Haralda i Kanuta. Przybyli do Polski, by zabrać matkę do Danii. Była dla nich tak ważna z powodu swojego doświadczenia i mądrości, że towarzyszyła w 1016 roku Kanutowi podczas prowadzonego przezeń podboju Anglii. Wyprawę wspierały także oddziały wojskowe Bolesława Chrobrego, który wspierał plany polityczne siostry i swojego siostrzeńca. Ta misja zakończyła się zwycięstwem. Knut został koronowany na króla Anglii w 1017 roku. Według źródeł historycznych królowa matka Świętosłąwa, jeszcze wówczas żyła i patrzyła z dumą jak jej kolejny syn zostaje królem.
Córki swojej matki
Estryda dzięki małżeństwu z możnym duńskim i earlem wschodniej Anglii, Ulfem Thorgilssonem, została później założycielką kolejnej duńskiej dynastii Estridsenów.
Drugą żeńska potomkinią była Świętosława Młodsza. Istnieje o niej wzmianka w księdze liturgicznej z Winchester, gdzie figuruje wzmianka: „Santslaue soror Cnutis regis nostri” czyli - Świętosława, siostra króla naszego Kanuta. Co wskazuje na to, że królowa matka po koronacji syna, wraz z córkami przeniosła się na angielski dwór, gdzie pod troskliwą opieką dzieci przebywała do śmierci.
Odległa przodkini
O polskiej królowej, która dała życie królowi Anglii, pamiętała Królowa Elżbieta II. Będąc w Warszawie gościem podczas nadzwyczajnego posiedzenia Sejmu RP z 26 marca 1996 r, przypomniała o swoich przodkach:
„[…] Utrzymywane przez nas na przestrzeni wieków kontakty dynastyczne, handlowe i polityczne były bogate i zróżnicowane. Jeden z mych bardzo dalekich przodków, król Kanut, był siostrzeńcem waszego króla Bolesława Chrobrego […]”
Rzecz jasna, chodziło o syna Świętosławy.
Źródła:
Jasiński, Rodowód pierwszych Piastów, Warszawa [b.r.].
Kronika Thietmara, przekł. M. Z. Jedlicki, Kraków 2002.
Morawiec, Knut Wielki, król Anglii, Danii i Norwegii (ok. 995–1035), Kraków 2013.
https://astrahistoria.pl/jedyna-polka-na-angielskim-troniemiedzy-historia-a-legenda/
Saga o Olafie Tryggvasonie, autorstwa Oddra Snorrasona z 1180 roku. Przekazy islandzkie Heimskringlę autorstwa Snorriego Strurlsona, Sagę o Jómsvikingach oraz Fagrkinnę.
