Pochwała chrzanu

Chrzan (Armoracia) - rodzaj bylin z rodziny kapustowatych. Należą do niego 3 gatunki. Jeden z nich chrzan pospolity występuje w Polsce.  Chrzan znano już w starożytnym Rzymie i Egipcie. Używano go jako przyprawy i rośliny leczniczej. W Europie zaczęto uprawiać go w XI wieku. Obecnie uprawia się go w Europie, Azji, Ameryce Północnej.

 

Chrzan pospolity (Armoracia rusticana) - ludowe nazwy: warzęcha, warzucha. Roślina przyprawowa rozpowszechniona niemal na całym świecie pochodzi z południowo-wschodniej Europy. Jest gatunkiem wieloletnim. W stanie zdziczałym rośnie na przydrożach, w rowach, na wilgotnym terenie wśród zarośli. Chrzan można również spotkać w przydomowych ogródkach. Przyprawą jest korzeń rośliny. Występują dwa rodzaje chrzanu, jeden o gładkiej skórce i śnieżnobiałym miąższu, łagodniejszy i słodkawy, drugi ma szorstką skórkę, jasno-niebieskawy miąższ, bardzo ostry smak. Chrzan osiąga wysokość do 50 cm. Kwitnie białymi kwiatami, ułożonymi w gęste grona, od lipca do września. Liście ma zielone, lancetowate, o wydłużonym kształcie.

 

Roślina zawiera dużo witaminy C, prowitaminę A, witaminy z grupy B, witaminę E, sole mineralne (wapń, potas, siarkę, magnez, żelazo), glikozydy, olejki eteryczne, cukry, błonnik, enzymy, oraz synigrynę, która nadaje chrzanowi ostrego, piekącego smaku. Chrzan ułatwia trawienie, poprawia pracę żołądka i jelit, poprawia krążenie krwi, działa przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie. Stosuje się go przy męczącym kaszlu i zapaleniu oskrzeli. Chrzan zaostrza apetyt. 

 

W kuchni korzeń chrzanu używa się do przyprawiania różnego rodzaju mięs, wołowiny, wieprzowiny, dziczyzny. Idealny dodatek do potraw z ryb. Z połączenia chrzanu z burakiem otrzymujemy ćwikłę, popularną przyprawę do mięs i wędlin. Korzeń chrzanu dodajemy do kiszenia ogórków, papryki i pikli. Krem z chrzanu i twarogu jest smakowitym dodatkiem do wędzonego łososia. Drobno starty chrzan dodaje się do musztardy, kremów i majonezów.

 

Dawniej liście chrzanu używano do zabezpieczenia żywności przed zepsuciem. Owijano w nie mięsa, wędliny i sery. Liście zawierające glikozydy siarko-cyjanowe niszczyły grzyby i bakterie, konserwując w ten sposób żywność.

Chrzan jest nieodzownym elementem Świąt Wielkanocnych. Jaja, szynka i chrzan, to obowiązkowy zestaw na świątecznym stole. W tradycji ludowej kawałek korzenia chrzanu dodawany jest do Święconki, by zapewnić sobie siły witalne i zdrowie na cały rok.

ĆWIKŁA

Składniki:

• 500 g upieczonych buraków
• 4 łyżki utartego chrzanu
• sok z 1 cytryny
• sól, cukier
• 50 ml czerwonego wina

Przygotowanie:

1. Upieczone buraki obrać, zetrzeć na tarce i wymieszać z chrzanem.
2. Połączyć sok z cytryny, cukier, sól i wino, dodać do chrzanu i buraków.
3. Przygotowaną ćwikłę przełożyć do słoików. Odstawić.
4. Ćwikła jest gotowa już następnego dnia, bez pasteryzowania można ją przechowywać około miesiąca.