Menopauza to ostatni epizod krwawienia miesięcznego w życiu kobiety, po którym wystąpiła co najmniej roczna przerwa. Menopauza jest naturalną konsekwencją procesu starzenia się związanego ze stopniowym i nieodwracalnym wygaśnięciem funkcji jajników w zakresie produkcji hormonów. Nie jest stanem chorobowym, może jednak być przyczyną poważnych chorób (np. osteoporoza, zaburzenia metaboliczne) i dolegliwości natury zarówno fizycznej, jak i psychicznej.
Każda kobieta przechodzi okres przekwitania w sposób indywidualny. Dla około 1/3 kobiet jedynym odczuwalnym objawem jest zatrzymanie miesiączki. Niestety większość kobiet określa objawy okresu okołomenopauzalnego jako uciążliwe lub bardzo uciążliwe. Kobiety skarżą się między innymi na uderzenia gorąca, zlewne poty, kołatanie serca, trudności z koncentracja i zapamiętywaniem, bezsenność oraz zmiany zachowania: obniżenie i zmienność nastrojów, a nawet depresję.
Wpływ na komfort życia mają także zmiany w wyglądzie kobiety: zwiotczenie skóry oraz nasilenie wypadania włosów ze względu na mniejszą syntezę kolagenu i zanik gruczołów łojowych spowodowane spadkiem stężenia estradiolu. Zmiany zanikowe w tkankach dotykają również:
pochwę - powodując suchość (atrofię pochwy), świąd, bolesność, podatność na zakażenia i stany zapalne, które skutkują zaburzeniami seksualnymi;
gruczoł piersiowy - powodując zwiotczenie piersi;
pęcherz moczowy – będąc przyczyną tzw. objawów urogenitalnych;
kości - nasilając objawy osteoporozy.
Menopauza jest również istotnym czynnikiem ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych, takich jak: zwiększenie krzepliwości krwi, zmiany napięcia naczyń, nadciśnienie oraz współistniejące zaburzenia metaboliczne wynikające ze zmian w gospodarce hormonalnej kobiety w okresie klimakterium.
Menopauza – i co dalej?
Istnieją dwie drogi postepowania terapeutycznego: preparaty pochodzenia naturalnego oraz tzw. hormonalna terapia zastępcza. Hormonalna terapia zastępcza (inaczej MTH – menopauzalna terapia hormonalna), czyli terapia uzupełniająca estrogeny lub estrogeny i progestageny w okresie peri- i postmenopauzy w ostatnich latach straciła na popularności ze względu na obawy co do bezpieczeństwa tej terapii. Prof. dr hab. med. Tomasz Paszkowski, kierownik III Katedry i Kliniki Ginekologii UM w Lublinie, wieloletni Prezes i Członek Honorowy Polskiego Towarzystwa Menopauzy i Andropauzy komentuje: Stało się tak po roku 2002 w rezultacie upowszechnienia wyników dużego amerykańskiego badania Women’s Health Initiative (WHI). Wstępne rezultaty WHI podważyły wyniki wcześniej wykonanych badań obserwacyjnych wskazujących na ochronne działanie estrogenów na układ sercowo- naczyniowy, wykazując podwyższone ryzyko epizodów zatorowo-zakrzepowych oraz raka piersi u kobiet stosujących estrogeny w połączeniu z progestagenami. Obawa przed stosowaniem HTZ została dodatkowo spotęgowana opublikowaniem w późniejszym okresie wyników badania Million Women Study (MWS), które wykazało zwiększone ryzyko raka gruczołu piersiowego wśród kobiet stosujących tę terapię. Wprawdzie wyniki tych badań nie zostały w pełni potwierdzone późniejszymi analizami epidemiologicznymi, ale przyczyniły się do niekorzystnej zmiany „klimatu” wokół MTH.
Co zatem polecają specjaliści w Polsce?
Nadal standardem postępowania, po dokonaniu uważnej analizy relacji korzyści do ryzyka, jest stosowanie minimalnych dawek estrogenów (lub estrogenów i progestagenów) doustnie lub przezskórnie (w postaci plastrów). Polskie Towarzystwo Menopauzy i Andropauzy rekomenduje u kobiet, które nie mogą lub nie chcą stosować terapii hormonalnej sięgnięcie po preparaty pochodzenia roślinnego.
Naturalne rozwiązania w okresie menopauzy
W łagodzeniu objawów menopauzy najczęściej stosuje się produkty będące ekstraktami z soi, koniczyny czerwonej lub Cimicifuga racemosa (Pluskwicy groniastej). Sięgając po preparaty pochodzenia roślinnego, należy w pierwszej kolejności zwrócić uwagę na to, czy preparat był przedmiotem badań potwierdzających jego skuteczność i bezpieczeństwo jego stosowania. Ważne jest w tym kontekście czy mamy do czynienia z lekiem, czy suplementem diety. Stosując lek, mamy pewność co do ilości i jakości substancji czynnych, których działanie potwierdzono w badaniach klinicznych.
Preparaty roślinne stanowią integralną część naszych możliwości terapeutycznych i warto po nie sięgać. Jednocześnie ciągle rosnąca ilość dostępnych bez recepty produktów pochodzenia roślinnego promowanych jako całkowicie bezpieczne, a zarazem wysoce skuteczne w łagodzeniu dolegliwości menopauzalnych jest zjawiskiem, któremu pacjentka powinna przyjrzeć się w sposób racjonalny, biorąc pod uwagę skład, właściwości, skuteczność kliniczną i profil bezpieczeństwa- mówi Prof. dr hab. med. Tomasz Paszkowski.
Phytoneering – mądrość natury i siła technologii w trosce o zdrowie kobiet
- Rosnące zainteresowanie produktami pochodzenia roślinnego ma swoje odzwierciedlenie w filozofii Phytoneering, polegającej na łączeniu mądrości natury i siły technologii. Jest ona oparta na inżynierii farmaceutycznej przy jednoczesnym zachowaniu zasad Evidence Based Medicine – mówi Prof. dr hab. med. Tomasz Paszkowski oraz dodaje: Natura sprzyja zdrowiu kobiety, wyłącznie jeśli jest mądrze wykorzystana, a skuteczność i bezpieczeństwo terapii zostały potwierdzona badaniami klinicznymi.
Do dobrze przebadanych i chętnie na świecie stosowanych roślin w łagodzeniu objawów menopauzy należy Cimicifuga racemosa. Jest to roślina występująca w Ameryce Północnej, w lecznictwie wykorzystuje się jej kłącze. Zaletą ekstraktów pozyskiwanych z Cimifuga racemosa jest to, że wykazuje tzw. narządowo selektywne działanie. Istnieją badania, które potwierdzają, że skutecznie eliminuje liczbę uderzeń gorąca oraz łagodzi zmiany nastroju, przy czym nie powoduje zmian histopatologicznych w tkankach piersi i endometrium.
- Każda kobieta chce czuć się bezpiecznie, stosując preparaty poprawiające jakość życia zrujnowaną menopauzą. Dlatego przed wyborem leku łagodzącego objawy menopauzy powinna skonsultować się z lekarzem. – twierdzi Prof. Paszkowski.
