Definicja strachu jest jasna - to jedna z podstawowych cech pierwotnych (nie tylko ludzka) mających swe źródło w instynkcie przetrwania. To stan silnego emocjonalnego napięcia, pojawiający się w sytuacjach realnego zagrożenia, naturalną reakcją organizmu jest np. odruch silnego napięcia mięśni, a w konsekwencji ucieczka lub walka.
I o ile strach jest czymś naturalnym, czymś co pozwala nam uniknąć realnego niebezpieczeństwa, bo nasz mózg zapamiętuje groźne sytuacje i potrafi przywołać je w odpowiednim momencie, o tyle lęk jest stanem irracjonalnym. To on zatruwa nam życie, blokuje, często nie pozwala na podejmowanie ważnych decyzji.
Bo lęk nieprzyjemny stan emocjonalny związany z przewidywaniem nadchodzącego z zewnątrz lub pochodzącego z wewnątrz organizmu niebezpieczeństwa, objawiający się jako niepokój, uczucie napięcia, skrępowania, zagrożenia. W odróżnieniu od strachu jest on procesem wewnętrznym, niezwiązanym z bezpośrednim zagrożeniem lub bólem.
Tymczasem uświadomienie sobie naszych lęków i odnalezienie ich źródła jest pierwszym krokiem do walki z nimi. Karl Albrecht, niemiecki psycholog, opracował listę pięciu lęków, które towarzyszą większości z nas i blokują naszą wolność i nasz rozwój
1. Lęk przed śmiercią
Ten lęk przed unicestwieniem wynika z pierwotnego instynktu samozachowawczego, który występuje praktycznie u wszystkich ludzi. Z tego strachu wywodzi się wiele innych uogólnionych lęków, takich jak lęk wysokości, panika przed podróżami lotniczymi czy różne fobie.
2. Lęk przed utratą autonomii
To lęk przed unieruchomieniem, sparaliżowaniem, skrępowaniem, ujarzmieniem, uwięzieniem lub kontrolą przez okoliczności, na które nie mamy wpływu. Lęk przed swobodą naszych naturalnych ruchów jest wspólny dla prawie każdego z nas. W swojej fizycznej reakcji jest powszechnie znany jako klaustrofobia, ale obejmuje także inne reakcje psychologiczne związane z interakcjami i zachowaniami społecznymi.
3 Lęk przed samotnością
Ten lęk związany jest z paniką porzucenia, odrzucenia lub poczuciem pogardy. Wywołuje on uczucie udręki z powodu możliwości stania się osobą niekochaną, której nikt nie szanuje ani nie ceni. Na przykład zazdrość wyraża lęk przed separacją, porzuceniem przez partnera.
4. Lęk przed okaleczeniem
Chodzi o lęk przed utratą jakiejkolwiek części struktury naszego ciała, ideę ograniczenia ruchomości naszego ciała lub utraty integralności jakiegokolwiek organu, części ciała lub naturalnej funkcji. To uczucie niepokoju, które towarzyszy nam podczas przebywania w pobliżu dzikich zwierząt lub uważanych za niebezpieczne, takich jak owady, pająki lub węże, choć realnie te zwierzęta nam nie zagrażają, jak na przykład w ZOO, a które w rezultacie przeradza się w fobie. To także lęk przed innymi rzeczami lub sytuacjami, które mogą spowodować fizyczne uszkodzenia, takimi jak piły łańcuchowe, siekiery czy maczety. To również paniczny lęk przed wodą czy górami, co kojarzyć się może z groźnym dla zdrowia i życia wypadkiem.
5. Lęk przed śmiercią ego
To lęk przed poczuciem upokorzenia, poczuciem zażenowania lub jakąkolwiek inną sytuacją głębokiej dezaprobaty, która grozi utratą integralności istoty, zwanej także śmiercią ego. Strach przed odrzuceniem lub strach, który wielu ludzi odczuwa, gdy przemawia publicznie, jest związany z tą ogólną udręką z unicestwieniem naszego ego. Albrecht twierdzi, że religijny fanatyzm i nietolerancja mogą wyrażać lęk przed śmiercią ego na poziomie kosmicznym.
Zdaniem psychologa, fenomen religii polega właśnie na jej odpowiedziach na tych pięć podstawowych lęków, które w mniejszym czy większym stopniu towarzyszą ludziom przez całe życie. Tymczasem można się od nich uwolnić i odzyskać wewnętrzną wolność. Nie jest to oczywiście łatwa praca, ale po wielokroć opłacalna. Wyzbycie się irracjonalnych lęków otwiera nas na nowe możliwości. Pierwszym krokiem jest jednak uświadomienie sobie ich podstaw i w tym właśnie klasyfikacja Albrechta może być bardzo pomocna.
Pamiętajcie – człowiek bardziej cierpi z powodu tego, co sobie wyobraża, niż powodu tego, co faktycznie ma miejsce.
