Lęki towarzyszą nam całe życie i wpisane są w nasze człowieczeństwo. Uporanie się z nimi, stawanie twarzą w twarz z naszymi lekami, jest najlepszym wyjściem, by odróżnić te, które są wyłącznie w naszej głowie, od tych, które powstają w nas na skutek realnych problemów. Pogrążanie się wyłącznie w czarnych myślach, snucie fatalistycznych scenariuszy, nie pomaga nam w codziennym życiu. Można się jednak z tym uporać.
Karl Albrecht, niemiecki psycholog, opracował listę pięciu lęków, które towarzyszą większości z nas i blokują naszą wolność i nasz rozwój. Są to:
1. Lęk przed śmiercią
Ten lęk przed unicestwieniem wynika z pierwotnego instynktu samozachowawczego, który występuje praktycznie u wszystkich ludzi. Z tego strachu wywodzi się wiele innych uogólnionych lęków, takich jak lęk wysokości, panika przed podróżami lotniczymi czy różne fobie.
2. Lęk przed utratą autonomii
To lęk przed unieruchomieniem, sparaliżowaniem, skrępowaniem, ujarzmieniem, uwięzieniem lub kontrolą przez okoliczności, na które nie mamy wpływu. Lęk przed swobodą naszych naturalnych ruchów jest wspólny dla prawie każdego z nas. W swojej fizycznej reakcji jest powszechnie znany jako klaustrofobia, ale obejmuje także inne reakcje psychologiczne związane z interakcjami i zachowaniami społecznymi.
3 Lęk przed samotnością
Ten lęk związany jest z paniką porzucenia, odrzucenia lub poczuciem pogardy. Wywołuje on uczucie udręki z powodu możliwości stania się osobą niekochaną, której nikt nie szanuje ani nie ceni. Na przykład zazdrość wyraża lęk przed separacją, porzuceniem przez partnera.
4. Lęk przed okaleczeniem
Chodzi o lęk przed utratą jakiejkolwiek części struktury naszego ciała, ideę ograniczenia ruchomości naszego ciała lub utraty integralności jakiegokolwiek organu, części ciała lub naturalnej funkcji. To uczucie niepokoju, które towarzyszy nam podczas przebywania w pobliżu dzikich zwierząt lub uważanych za niebezpieczne, takich jak owady, pająki lub węże, choć realnie te zwierzęta nam nie zagrażają, jak na przykład w ZOO, a które w rezultacie przeradza się w fobie. To także lęk przed innymi rzeczami lub sytuacjami, które mogą spowodować fizyczne uszkodzenia, takimi jak piły łańcuchowe, siekiery czy maczety. To również paniczny lęk przed wodą czy górami, co kojarzyć się może z groźnym dla zdrowia i życia wypadkiem.
5. Lęk przed śmiercią ego
To lęk przed poczuciem upokorzenia, poczuciem zażenowania lub jakąkolwiek inną sytuacją głębokiej dezaprobaty, która grozi utratą integralności istoty, zwanej także śmiercią ego. Strach przed odrzuceniem lub strach, który wielu ludzi odczuwa, gdy przemawia publicznie, jest związany z tą ogólną udręką z unicestwieniem naszego ego. Albrecht twierdzi, że religijny fanatyzm i nietolerancja mogą wyrażać lęk przed śmiercią ego na poziomie kosmicznym.
Barbara Urbaniak w artykule „Nie taki diabeł straszny... Jak radzić sobie z lękiem?” pisze:
„Kolejnym problemem, z którym człowiek często nie umie sobie poradzić i zacieśnia się w kręgu zmartwień, jest nieumiejętność zdystansowania się do problemu, który już zaistniał, i pęd myśli, który nie pozwala nam na racjonale podejmowanie decyzji. Do uporania się z problemem ważne są następujące działania: zebranie faktów, dokładne przeanalizowanie ich i podjęcie decyzji. By pozbyć się strachu przed konsekwencjami podejmowanych decyzji, ważne jest, by zaakceptować możliwy najgorszy scenariusz. Strach przestaje mieć wówczas takie wielkie oczy. Pomocny może być tu także rachunek zysków i strat oraz prawdopodobieństwa, na ile jest możliwe, że to, czego się tak bardzo obawiamy, w ogóle się wydarzy.”
Jak więc realnie spojrzeć na otaczające nas problemy i próbować się z nimi uporać? Oto przydatne wskazówki:
1. Zidentyfikuj problem
Trudno coś naprawić, jeśli nie masz pewności, co jest nie tak. Poświęć trochę czasu na zastanowienie się, dlaczego się czujesz źle, co tak naprawdę cię dręczy. Czy jest to faktycznie realny problem, czy też twoje wyobrażenia na temat złych rzeczy, które mogą cię spotkać?
2. Zapisz swoje spostrzeżenia
Weź kartę papieru i zapisz, z jakiego powodu się martwisz. Napisz możliwe rozwiązania i najgorsze scenariusze. Pomyśl, na ile są realne.
3. Porozmawiaj z kimś
Rozmowa z zaufanym przyjacielem lub członkiem rodziny, może być świetnym sposobem na oczyszczenie umysłu, uwolnienie niektórych emocji. Pomaga także w świeżym spojrzeniu na problem, który Cię stresuje. Pamiętaj, że zawsze możesz prosić o pomoc innych ludzi. Zapytaj, czy możesz liczyć na wsparcie w przypadku narastania problemu.
4. Wróć do swoich zapisków za kilka dni
Przyjrzyj się temu, co spędzało ci sen z powiek za jakiś czas. Być może część z twoich problemów sama się rozwiązała nawet bez twojej interwencji. Zastanów się, czy nadal rzeczy z listy martwią cię w takim samym stopniu? Czy wdrożyłeś którekolwiek z zapisanych rozwiązań? Takie działanie z dystansu czasowego pozwoli ci na realną ocenę sytuacji.
5. Poszukaj najlepszej dla siebie formy relaksu
Ważne jest to, aby umieć oczyszczać swój umysł. Ponieważ każdy z nas jest inny, należy znaleźć coś odpowiedniego dla siebie. Może to być joga, ćwiczenia oddechowe, bieganie czy spacer. W chwilach złego nastroju, warto oddać się ulubionym ćwiczeniom.
