Skąd się bierze jesienna melancholia?

Potocznie nazywana sezonową depresją naprawdę nosi nazwę pochodzącą od angielskiego o przewrotnym skrócie SAD (ang. smutny). Na to schorzenie cierpią osoby, które regularnie, w specyficznych okresach w ciągu roku doświadczają zaburzeń afektywnych. Depresja zwykle rozpoczyna się jesienią i trwa całą zimę, niekiedy (w ok. 20% przypadków) przeradzając się w manię. Na wiosnę, kiedy dni stają się coraz dłuższe objawy ustępują pozostając w uśpieniu aż do następnej jesieni.

Mimo, że wszyscy jesteśmy narażeni na sezonowe przesilenia tylko część ludzi dotknięta jest SAD. Naukowcy starają się wyjaśnić skąd bierze się tak silna reakcja na zmianę pory roku. W 2004 roku analiza dat urodzin 553 pacjentów leczonych na SAD wykazała, że większość z nich urodziła się między kwietniem a wrześniem (Pjrek et al., 2004). Na tej podstawie powstała hipoteza, że dolegliwości związane z SAD mogą mieć związek z rytmem okołodobowym, który u osób urodzonych wiosną i latem ustawiony jest na długie dni.

Nasz wewnętrzny zegar jest bardziej podatny na opóźnianie faz, niż ich przyspieszanie. Dobrze wiemy, że łatwiej jest przestawić sobie cykl dobowy śpiąc do 12 i w rezultacie kładąc się późno w nocy lub nad ranem, niż wstając o 6 rano i kładąc się wcześniej. Na tej podstawie Vincenzo Natale, Ana Adan i Jayanti Chotai wysnuli wniosek, że również wśród osób, które nie leczą się klinicznie na SAD, będzie występowała pewna sezonowość nastrojów zależna od daty ich urodzin.

W celu sprawdzenia swojej hipotezy badacze poprosili w sumie 1682 włoskich i hiszpańskich studentów o wypełnienie specjalnego kwestionariusz (Seasonal Pattern Assessment Questionnaire – SPAQ). Na jego podstawie oszacowano sezonowość nastroju dla obu płci oraz obu badanych narodowości. Pytania dotyczyły sześciu głównych tematów: długości snu, nastroju, aktywności społecznej, wagi, witalności i apetytu.

Wyniki eksperymentu wskazują, że data urodzin może wpływać na sezonowe dolegliwości związane z nastrojem. Badacze uważają, że cykl świetlny (photoperiod) w okresie okołoporodowym ma kluczowy wpływ na późniejsze odczuwanie dyskomfortu z powodu sezonowych przesileń. Uzyskane dane nie pozwalają jednak jednoznacznie stwierdzić, że to jest jedyną przyczyną sezonowych zaburzeń nastroju, co oczywiście wymaga dalszych badań.

Dodatkowo potwierdziło się, że kobiety są dużo bardziej czułe na zmiany sezonów. Zaskakującym jest jednak fakt, że miesiąc urodzenia miał większy wpływ na sezonowe zmiany nastrojów w przypadku mężczyzn niż kobiet. Wcześniejsze badania pokazały, że kobiety są mniej czułe na zmiany środowiskowe związane ze światłem (Chotai et al., 2004), co poddaje w wątpliwość skuteczność leczenia sezonowych zmian nastroju fototerapią.

Opisane badanie nie wyjaśnia jednoznacznie powodów sezonowych zmian nastroju. Stanowi jednak kolejny krok ku zgłębieniu tej zagadki, a niektórym osobom, szczególnie panom, urodzonym w okresie od kwietnia do września, może pomóc zrozumieć swoje jesienne zmiany nastroju.

Agata Kukwa https://badania.net/skad-sie-bierze-jesienna-depresja/

ZapiszZapiszZapisz