Nosisz i kupujesz podróbki? Robisz sobie krzywdę...

Globalny rynek podrabianych towarów szacuje się na około 750 mld USD. Wygląda więc na to, że popyt na produkty, które nie mogą pochwalić się metką „oryginał”, jest ogromny i ciągle rośnie. Psychologowie Francesca Gino, Michael Norton i Dan Ariely postanowili bliżej przyjrzeć się problemowi używania „fałszywych” produktów. Wyniki ich badań pokazują jaka jest ukryta cena noszenia podróbek.

Jedną z głównych cech marki jest jej osobowość, która pozwala wyrazić wachlarz różnorodnych cech jej użytkownika. Drogie i często niedostępne dla większości ludzi produkty sygnalizują najważniejszy atrybut naszych czasów: pozycję społeczną.

Tym, których nie stać na drogie, markowe produkty pozostają podróbki, często trudne, na pierwszy rzut oka, do odróżnienia od oryginałów. Jednak ich kupowanie, sugeruje aspirację do bycia osobą bogatszą i zamożniejszą niż rzeczywiście pozwalają na to zarobki. Właśnie dlatego według prof. Gino noszenie podróbek, wywołuje u ludzi uczucie braku wiarygodności, a tym samym prowadzi do fałszywego zachowania.

Psychologowie sprawdzili swoje założenia za pomocą czterech eksperymentów w których udział wzięły tylko kobiety. Decyzję o wykluczenie mężczyzn podjęto na podstawie wcześniejszych badań, które pokazują, że panie bardziej interesują się modą i przykładają większa wagę do marek produktów.

W pierwszym badaniu udział wzięło 85 kobiet, które podczas trwania eksperymentu mogły zarobić 24$. Na początku poproszono panie o ocenę zdjęć różnych produktów, zaznaczając, że część z nich to podróbki, a część oryginały. Bez względu na odpowiedzi, komputer losowo przypisywał kobiety do jednej z dwóch grup: oryginalnych lub podrobionych okularów.

Uczestniczki, którym kazano wybrać okulary z pudełka oznaczonego „fałszywe” wyceniły je na średnią kwotę 57$, gdy panie noszące „oryginały” uważały że te same okulary warte są około 201$.

Panie na podstawie swoich odpowiedzi dowiadywały się, że mają preferencje do podróbek albo oryginałów i proszone były o pobranie okularów z pudełka oznaczonego „oryginalne okulary Chloe” albo „podrabiane okulary”. Co ciekawe, w obu pudełkach znajdowały się oryginalne okulary firmy Chloe o wartości około 300$ (~1000 PLN).

Po założeniu okularów, poproszono uczestniczki o 5 minutową przechadzkę po pokoju w  i ocenę wiszących na ścianach plakatów. Po upływie tego czasu panie przystępowały do pierwszego zadania, w którym stworzono możliwość oszukiwania.

Za każde dobrze rozwiązane zadanie otrzymywały 50 centów. Po upływie 5 minut, same podawały ile zadań udało się im rozwiązać. Drugie zadanie polegało na ocenie ilości kropek po dwóch stronach ciągłej linii. Jeśli kropek więcej było po prawej stronie, badana zarabiała 50 centów, jeśli po lewej tylko 5. Na koniec każdą z pań poproszono o ocenę okularów (jaka jest ich jakość, wygoda noszenia, sposób wykonania) oraz podanie ich ceny. Ten zabieg pozwolił określić skuteczność manipulacji zastosowanej w badaniu.

Okazało się, że uczestniczki przekonane, że noszą podróbki częściej oszukiwały niż ich koleżanki, poinformowane o oryginalności okularów. W grupie podróbek aż 71% kobiet zawyżyło ilość rozwiązanych zadań, gdy w grupie oryginałów tylko 30%. W przypadku zadania z kropkami było podobnie: grupa podróbek oszukiwała częściej.

Porównanie szacowanych cen okularów wykazało skuteczność manipulacji. Uczestniczki, którym kazano wybraćokulary z pudełka oznaczonego „fałszywe” wyceniły je na średnią kwotę 57$, gdy panie noszące „oryginały” uważały że te same okulary warte są około 201$.

Kolejne badanie Gino i współpracowników pokazało, że kobiety noszące „fałszywe okulary” częściej uważały, że ich znajomi mogliby być nieszczerzy. Poza tym oceniały pospolite wymówki jako mniej prawdziwe, a aktorów dwóch różnych historyjek jako osoby nieszczere i lubiące angażować się w niemoralne zachowania.

W ostatnim badaniu sprawdzano także poczucie wiarygodności uczestniczek. Również tym razem najwięcej oszukiwały panie z grupy „fałszywych okularów” – 74%, w grupie kontrolnej 42%, a w grupie prawdziwych okularów 30%. Okazało się także, że osoby noszące podróbki czuły się mniej wiarygodne, a sam poziom „bycia prawdziwym” przewidywał wielkość oszustwa jakiego dopuszczały się kobiet w zadaniu z matrycami.

Ludzie kupują podrobione towary w celu poprawny własnego wizerunku – sugerują autorzy. Nie zdają sobie jednak sprawy, że w dość ironiczny sposób wyrządzają krzywdę swojemu Ja – dodają i podkreślą, że ma to związek z poczuciem braku wiarygodności.

Profesor Gino i jej współpracownicy zapytali studentów, aby przewidzieli jakie wykonanie zadania matryc, zadeklarują osoby z grupy prawdziwych i fałszywych okularów. Wszyscy zgodnie stwierdzili, że osoby z obu grup będą oszukiwać tak samo. Oznacza to, że nie jesteśmy świadomi negatywnego wpływu noszenia podróbek.

Wydaje się więc, że przy rosnącej epidemii podrabianych produktów, psychologowie powinni bacznie przyglądać się zachowaniom konsumentów. Głównym powodem kupna podróbki jest jej niska cena – tłumaczą autorzy. -Osoby, które kupują „fałszywy” towar dla siebie lub innych, mogą być przekonane, że dostają podobny produkt za mniejsze pieniądze, nie wiedzą jednak, że cierpi na tym ich moralność – podsumowuje prof. Gino.

Na deser omówienie wyników badań jednego z autorów – Dana Arielego: