Czym jest leworęczność?
Leworęczność (dawniej w Polsce nazywane mańkuctwem) to odwrócona w stosunku do większości ludzi funkcjonalność prawej i lewej ręki. Około 8–15% ludności jest leworęczna. Osoby leworęczne w odróżnieniu od praworęcznych, piszą, jedzą i wykonują większość czynności wymagających dużej precyzji ruchów za pomocą ręki lewej. Fakt, że cecha ta pozostaje stabilna przez wiele pokoleń, sugeruje, że leworęczność nie jest ewolucyjną słabością, jak się kiedyś uważało. Leworęczność wynika z silniejszego rozwoju prawej półkuli mózgu, co objawia się nie tylko w częstszym używaniu lewej ręki, lecz także w lepszym i sprawniejszym funkcjonowaniu całej lewej strony ciała. Tendencja do leworęczności pojawia się w niemowlęctwie i utrwala do około 2 roku życia.
W tańcu i niektórych dyscyplinach sportowych (np. w gimnastyce i łyżwiarstwie) leworęczność, ze względu na częste połączenie z lewonożnością, bywa połączona z prawoskrętnością, czyli wszelkie obroty i ewolucje wykonywane są łatwiej w stronę odwrotną, niż w przypadku większości osób.
I chociaż mniej niż 15% światowej populacji jest leworęczna to aż 25% graczy Major League Baseball w USA jest leworęcznych. Prawdopodobnie dlatego, że mają zwykle szybszy czas reakcji, jak stwierdzono w australijskim badaniu. Kilka innych badań wykazało, że osoby leworęczne wydają się mieć przewagę w interaktywnych sportach, takich jak boks, szermierka, tenis i baseball. Powód? Leworęczni są w stanie zbić z tropu swoich praworęcznych przeciwników, którzy są przyzwyczajeni do rywalizacji z innymi praworęcznymi graczami. Z drugiej strony ta zaleta nie obejmuje sportów nieinteraktywnych, takich jak gimnastyka czy nurkowanie.
13 sierpnia – święto leworęcznych
Największa liczba osób leworęcznych występuje wśród Eskimosów i Żydów (20%). Najmniejszy odsetek występuje w Chinach i Japonii (zaledwie 3%).
Od 1992 roku leworęczni obchodzą 13 sierpnia swoje święto – Międzynarodowy Dzień Osób Leworęcznych.
Według australijskiego badania opublikowanego w 2006 roku w czasopiśmie Neuropsychology, osoby leworęczne często mają połączenia między prawą i lewą półkulą mózgu, co pozwala im szybciej przetwarzać informacje. Autorzy badania ocenili wyniki uczestników za pomocą zadania, które mierzyło czas transferu między półkulami mózgu, w którym musieli używać obu półkul mózgowych w tym samym czasie. Tak więc leworęczni mogą łatwiej i wydajniej korzystać z obu półkul mózgowych. Teoria zaprezentowana przez psychologa Chrisa McManusa z University College London w swojej książce „Right-Hand, Left-Hand” , sugeruje, że mózg u leworęcznych ma znacznie bardziej rozwiniętą prawą półkulę, co jest związane z kreatywnym myśleniem.
Istnieje także inny związek między leworęcznością a kreatywnością. Dorastając w mniejszości leworęcznej i postrzegając siebie jako innych, niektóre leworęczne dzieci mogą rozwinąć tak zwaną mentalność outsidera, czyli tendencję do posiadania bardziej zindywidualizowanego, a nie zorientowanego na grupę obrazu siebie. Ten sposób myślenia może predysponować osobę do rozwijania cech, takich jak niezależność i nonkonformizm, które psychologowie kojarzą z kreatywnym myśleniem i innowacyjnością.
W Polsce leworęczni przez wieki zwani byli mańkutami
Samo słowo "mańka" oznaczało w staropolszczyźnie lewą rękę. Stąd właśnie mańkuty - czyli osoby używające lewej ręki zamiast prawej. Bywali biegli rębacze, którzy podczas boju przerzucali szablę z ręki prawej do lewej dla zadania niespodziewanego ciosu.
„Wyraz mańka zachował się do dzisiaj w zasadzie tylko w zwrocie ZAŻYĆ z MAŃKI (piszemy: małymi literami: zażyć z mańki, nie: „z Mańki”, bo w tym połączeniu to nie imię!), czyli ‘użyć wobec kogoś podstępu; podejść kogoś, zwieść’, a dawniej ‘pokonać podstępnie, atakiem z niespodziewanej (bo lewej) strony’. Od słowa mańka pochodzi wyraz MAŃKUT, który współcześnie jest nieeleganckim określeniem osoby leworęcznej, dawniej zaś był zwykłym, nienacechowanym określeniem człowieka leworęcznego lub samej lewej ręki. Wyraz mańka zapożyczyliśmy w XVI w. z włoskiego (wł. manca ‘lewa ręka, lewa strona’). Włoskie słowo manco oznacza ‘lewy’, a także ‘wadliwy’, ale MANKO, które mamy w polszczyźnie, zapożyczyliśmy nie z włoskiego, tylko z niemieckiego (manko ‘brak towarów lub pieniędzy w sklepie, magazynie itp. stwierdzony podczas kontroli’ ( niem. Manko - o takim samym znaczeniu). - czytamy na stronie Narodowego Centrum Kultury
Słynni leworęczni
Leonardo da Vinci
Słynny malarz Leonardo da Vinci jest jedną z najważniejszych postaci leworęcznych w historii. Był jednocześnie malarzem, anatomem, architektem, paleontologiem, artystą, botanikiem, naukowcem, pisarzem, rzeźbiarzem, filozofem, inżynierem, wynalazcą, muzykiem, poetą i urbanistą.
Maria Curie Skłodowska
Polska fizyka i chemiczka. Pionierka w dziedzinie radioaktywności, jako pierwsza i jedyna otrzymała dwie Nagrody Nobla w różnych specjalnościach naukowych: fizyce i chemii.
Lionel Messi
Aktualny zawodnik PSG, często uważany za najlepszego piłkarza świata i jednego z najlepszych wszech czasów.
Barack Obama
44. prezydent USA, Barack Obama był pierwszym afroamerykańskim kandydatem nominowanym na prezydenta przez Partię Demokratyczną i pierwszym Afroamerykaninem sprawującym urząd prezydencki.
Nicole Kidman
Nicole Kidman jest laureatką wielu wyróżnień, w tym Oscara, nagrody BAFTA, nagrody Screen Actors Guild Award, dwóch nagród Primetime Emmy i sześciu Złotych Globów. Trzykrotnie występowała w corocznych rankingach najlepiej zarabiających na świecie aktorek świata i została uznana przez magazyn Time za jedną ze 100 najbardziej wpływowych osób na świecie w 2004 i 2018 roku.
Angelina Jolie
W trakcie swojej kariery Angelina Jolie otrzymała kilka nagród za swoje osiągnięcia filmowe, w tym dwa Oscary (jeden dla najlepszej aktorki drugoplanowej i nagrodę humanitarną), trzy Złote Globy i dwie nagrody Screen Actors Guild Awards. Od 2012 roku jest Specjalnym Wysłannikiem Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców.
Lady Gaga
Piosenkarka, autorka tekstów, producentka, tancerka, aktorka, aktywistka i projektantka mody Lady Gaga jest również leworęczna. Wśród jego wyróżnień są trzynaście nagród Grammy, dziesięć Billboard Music Awards, trzy Brit Awards, osiemnaście MTV Video Music Nagrody i miejsce w Songwriters Hall of Fame, a także Oscar, dwa Złote Globy, BAFTA i dwie nominacje do nagrody Emmy. Jest założycielką firmy kosmetycznej i perfumeryjnej Haus Laboratories.
David Bowie
To ważna postać w muzyce popularnej od prawie pięciu dekad. Bowie jest uważany za innowatora, szczególnie ze względu na swoje prace z lat 70. i charakterystyczny głos, a także intelektualną głębię swojej twórczości.
https://www.elplural.com/fuera-de-foco/dia-internacional-zurdo-mas-famosos-historia_295502102
https://www.huffingtonpost.es/2017/01/08/cualidades-zurdos_n_13937042.html
https://www.livescience.com/2665-baseball-rigged-lefties.html
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17100514/
