Intuicja czy rozum? Jak podejmujesz decyzje? Zrób sobie test!

Therese Huston, doktor psychologii poznawczej z Carnegie Mellon University w Pittsburghu, przez lata analizowała proces decyzyjny u kobiet. Wyniki jej badań są zaskakujące nie tylko dla panów, ale także dla płci pięknej. Okazuje się, że zarówno w biznesie, jak i w codziennych sprawach, zaangażowanie kobiet w podejmowanie decyzji niesie za sobą szereg korzyści. Badaczka rozprawiła się z mitami, które krążą wokół tego zagadnienia. Weźmiemy na warsztat osławioną kobiecą intuicję. Czy ona w ogóle istnieje?

Często słyszy się z ust kobiet, po tygodniach rozważań, spisywania plusów i minusów różnych wariatów i zbierania opinii na ich temat, że po prostu kierowały się intuicją. Silne, wykształcone i wpływowe panie szufladkują w ten sposób własny tok myślenia. Chcąc nie chcąc, utrwalają przy okazji krzywdzący dla nich stereotyp.

Zanim rozłożymy intuicję na czynniki pierwsze, sprawdź jak jest z Tobą. Poniżej znajdziesz krótki kwestionariusz, który pozwoli Ci odpowiedzieć na pytanie, czy kierujesz się sercem czy głową?

Serce czy rozum? Sprawdź się.

Przy każdym stwierdzeniu zanotuj PRAWDA, jeśli opisuje Twoje naturalne podejście lub FAŁSZ, jeśli przedstawione zachowanie jest Ci obce. Postaraj się odnieść do wszystkich punktów, nawet gdy ciężko Ci jednoznacznie zdefiniować, która wersja lepiej Cię charakteryzuje.

1. Czuję się pewniej, kiedy mam do czynienia z faktami i liczbami niż ogólnymi opisami i koncepcjami.

2. Moje przeczucie jest równie dobrą podstawa po podjęcia decyzji jak staranna analiza.

3. Uważam, że wieloetapowe, analityczne podejście do podejmowania decyzji często zabiera zbyt dużo czasu.

4. Najczęściej czytam raporty pobieżnie, a nie szczegółowo.

5. Najlepiej pracuje mi się z osobami spontanicznymi.

6. Rzadko podejmuje decyzje bez zastanowienia.

7. Przy projektach, które wymagają logicznego podejścia krok po kroku, czuje się ograniczona.

8. Wolę rozwiązywać problemy po zebraniu danych.

9. Często czekam z przedstawieniem swojego zdania, aż będę miała dowody na jego poparcie.

10. Sądzę, że można być nadmiernie zorganizowanym przy wykonywaniu niektórych zadań.

     

11. Ludzie czasem mi mówią: „Być może za dużo nad tym rozmyślasz”.

12. Działam najwydatniej, kiedy widać wyraźny ciąg zadań do wykonania.

13. Jestem zdania, że lepiej wybierać bezpieczne rozwiązanie, niż potem żałować.

14. Uważam, że problemy najlepiej się rozwiązuje, przeskakując pomiędzy różnymi koncepcjami i możliwościami.

W stwierdzeniach 2,3,4,5,7,10 i 14 przyznaj sobie po jednym punkcie za PRAWDĘ, a w 1,6,8,9,11,12 i 13 po jednym za FAŁSZ. Być może uzyskałaś aż 14 punktów, ale nie denerwuj się, jeśli masz tylko 0 lub 1. W tym wypadku niski wynik wcale nie jest zły. Oznacza po prostu, że prawdopodobnie masz bardziej analityczne podejście do rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji, 
a z kolei wysoki wynik świadczy o bardziej intuicyjnym stylu poznawczym. Jeśli wypadłaś mniej więcej po środku z 6,7 lub 8 punktami, naukowcy powiedzieliby, że masz podejście adaptacyjne – łączysz styl intuicyjny z analitycznym, wykorzystując elementy każdego z nich odpowiednio do sytuacji ¹ . Co możesz zrobić z tą wiedzą?

Intuicja, czyli co to takiego?

Większość z nas uważa, że intuicja jest przeczuciem, które po prostu natychmiast się miewa, z którym się przyszło na ten świat i w żaden sposób nie da się go nabyć lub wyćwiczyć. Słowo intuicja oznacza „bycie uczonym lub prowadzonym od wewnątrz”, a ponieważ intuicja pochodzi z naszego wnętrza, mamy wrażenie, że jest trafniejsza, że bardziej zasługuje na nasze najgłębsze zaufanie niż rzeczy z zewnątrz ² .

Ile jest w tym prawdy? Naukowcy potwierdzają, że instynktowne przeczucia:

• są szybkie, momentalnie jesteśmy w stanie ocenić, czy coś jest zgodne 
  z prawdą czy nie;

• wzbudzają silne emocje, wraz z nimi pojawia się wrażenie, że coś nad odrzuca lub przyciąga;

• bazują na powiązaniach między rzeczami nowopoznanymi i dobrze przez nas znanymi;

Te aspekty codziennego rozumienia intuicji pokrywają się z wynikami badań. Jest jednak jedna istotna różnica między tym, co nam się wydaje, a tym jaka jest rzeczywistość. Mianowicie zakładamy, że kierując się intuicją podejmiemy lepsze decyzje, zaś specjalistkami w tym fachu są właśnie kobiety.

Czy kobiety częściej kierują się intuicją?

Otóż nie. Pomiary przeprowadzone przez Christophera Allinsona i Johna Hayes’a (University of Leads) pokazały, że nie ma znaczących różnic w stylach poznawczych kobiet i mężczyzn, w równym stopniu korzystają oni z analizy 
i intuicji w procesie myślenia ³ . W żadnym z ponad trzydziestu badań nie wykazano, że panie mają większą skłonność sugerowania się instynktownymi przeczuciami. Wnioski wysnuto w oparciu o obserwację osób z różnych kręgów kulturowych, w różnym wieku, na innych etapach rozwoju kariery i życia osobistego.

Praktyka pokazuje, że to kobiety częściej podchodzą analitycznie 
i systematycznie do pracy, bo mają więcej do stracenia w przypadku niepowodzenia. Dowiedziono, że kobieta może przekonać mężczyznę do swojego zdania, tylko kiedy wcześniej była lepsza od niego. Bez względu na to, że współpracowniczka jest znawczynią w danej dziedzinie, kolega z zespołu nie weźmie pod uwagę jej ekspertyzy, jeśli w przeszłości chociaż raz nie miała racji w dyskusji, w której on się mylił. W odwrotną stronę nie obserwuje się takiej zależności.

Mężczyzna czytający w myślach

Kobieta wkraczająca do sali tuż przed spotkaniem w ciągu kilku sekund jest 
w stanie ocenić, w jakich nastrojach są dziś jej koledzy z pracy. Wie, czego należy unikać, żeby niepotrzebnie nie wzbudzić ich gniewu. Czy to także intuicja? Nie do końca. Ta umiejętność odczytywana ludzkich emocji nazywana jest wrażliwością interpersonalną, wrażliwością społeczną lub trafnością empatyczną ⁴ . Od kobiet oczekuje się, że bez trudu będą w stanie rozszyfrować myśli i odczucia otoczenia, wmawiając im, ze są w tym dobre. Co na to nauka?

Z badań wynika, że faktycznie większość kobiet ma przewagę w interpretacji sygnałów niewerbalnych. Szybciej też rozpoznają po brzmieniu głosu, czy ktoś jest zirytowany, co bywa przydatne w podejmowaniu decyzji, kiedy nie widzą swojego rozmówcy ⁵ . Nasuwa się więc pytanie, czy to umiejętność wrodzona czy nabyta, którą mogliby posiąść także mężczyźni?

Według naukowców kobiety nie dysponują szczególnym talentem do bycia empatycznymi. Kluczowe są tutaj oczekiwania i motywacja. Panowie potrafią być równie biegli w tej zdolności, jeśli mają odpowiedni powód. Gdy mężczyźni 
w wieku dwudziestu paru lat byli przekonani, że umiejętność odczytywania uczuć drugiej osoby zapewni im więcej seksu, trafność ich spostrzeżeń błyskawicznie się poprawiła, bez żadnych ćwiczeń ⁶ .

Intuicja podwładnego

Kiedy jeszcze rozwija się umiejętność odczytywania myśli innych? Naukowcy pokazują, że mężczyzna w roli podwładnego jest zdolny bezbłędnie interpretować sygnały niewerbalne wysyłane przez szefową. Co więcej, osiąga lepsze rezultaty niż kobieta na pozycji lidera. Zjawisko to nazywa się więc intuicją podwładnego, nie kobiecą intuicją.

Jak wygląda sytuacja w relacjach równorzędnych, czy panie mają przewagę nad mężczyznami? Owszem, ze względu na oczekiwania społeczne, uruchamiają pokłady empatii podczas pracy grupowej. Skuteczność zespołu jest pozytywnie sprzężona z wrażliwością społeczną. Jaki z tego wniosek? Im więcej kobiet 
w zespole, tym lepsze decyzje ma on szansę podjąć. Dlaczego więc wciąż tak rzadko to obserwujemy na co dzień? Sama empatia nie wystarczy, kobiety często są marginalizowane w dyskusji, zaś ich propozycje nie są traktowane poważnie.

Czy można zaufać intuicji?

Tak, ale:

(1) tylko w odniesieniu do zagadnień, w których jesteś ekspertem i masz sporą wiedzę oraz doświadczenie w przewidywaniu rozwoju wypadków;

(2) tylko w tzw. przyjaznym środowisku, czyli w sytuacji, kiedy jesteś w stanie szybko otrzymać informację zwrotną.

Które zawody spełniają drugi warunek? Zastanówmy się. Z pewnością księgowi, matematycy, analitycy, piloci czy progności pogody dostają jasną, natychmiastową i niepodlegającą wpływowi aktu przewidywania informację zwrotną. W jakich profesjach o to trudno? W sądownictwie, HR, maklerstwie czy psychologii. Do której grupy się zaliczasz?

Bez względu na to pamiętaj, że przy pilnym ćwiczeniu możesz osiągnąć większą sprawność i łatwość dokonywania błyskawicznych osądów i będziesz czuć się pewniej, bo przestanie to być dziwne czy nowe, ale to nie oznacza, że twoje oceny będą trafniejsze. Intuicyjny osąd nie poprawi się, jeśli jak najszybciej po podjęciu decyzji nie przekonasz się, czy dobrze wycelowałeś ⁷ .

Kontrola nad intuicją

Na szczęście naukowcy podpowiadają również, jak ustrzec się przed niepohamowaną chęcią podążania za intuicją w chwili, gdy tylko się pojawi. Jeśli masz ochotę postąpić impulsywnie, zmarszcz brwi na trzydzieści sekund. Wydaje się zbyt proste i dość dziwne, ale naprawdę działa. Dzięki temu wprowadzisz się w krytyczny nastrój i spojrzysz z dystansem na konsekwencje działania zgodnie z pierwszym odruchem ⁸ .

Inny sposób? Dostarczyć sobie bodźców, które wprowadzą nas w smutny nastrój. Wówczas także wyostrza się nasz zmysł analityczny. Badania potwierdzają, że zmiana trybu decyzyjnego z emocjonalnego na bardziej racjonalny jest w zasięgu każdego z nas i nie wymaga czasochłonnego treningu. Wszystko jest kwestią decyzji.

Intuicja nie ma płci

Jak widać, najlepiej traktować intuicję jako punkt wyjścia procesie podejmowania decyzji. Warto pójść o krok dalej i świadomie przeanalizować, czy kierunek, który podpowiada instynkt, ma szansę zaprowadzić cię do celu. Niezależnie od tego, czy jesteś kobietą czy mężczyzną.

Literatura:

Huston T., Jak kobiety podejmują decyzje. Co jest prawdą, a co mitem oraz jakie strategie są najlepsze , Poznań 2017

Allinson Ch, Hayes J., The Cognitive Style Index. Manual and User Guide, UK 2012

Hall J.A., Gender Effects In Decoding Nonverbal Cues, „Psychological Bulletin” 85, nr 4 (1978)

Thomas G, Maio G. R., Man, I feel Like a Woman: When and How Gender-Role Motivation Helps Mind-Reading , „Journal of Personality and Social Psychology” 95, nr 5 (2008)

 

Autor: Anna Monik

Jestem absolwentką Wydziału Nauk Społecznych Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (tytuł licencjata z socjologii, spec. komunikacja społeczna), Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych (tytuł magistra stosunków międzynarodowych, spec. dyplomacja współczesna) oraz Kolegium Zarządzania i Finansów Szkoły Głównej Handlowej (studia podyplomowe z zarządzania projektami, spec. komunikacja w zespole projektowym). W przyszłym roku akademickim zamierzam aplikować na studia doktoranckie przy Instytucie Psychologii Polskiej Akademii Nauk, z zakresu psychologii społecznej i psychologii internetu.

 

www.psychologia-spoleczna.pl