Jednym ze wskaźników monitorujących realizację tego celu jest odsetek kobiet wśród kadry zarządzającej. Great Place to Work® we Francji postanowił przyjrzeć się dokładniej sytuacji zawodowej francuskich kobiet, bo mimo długoletnich tradycji egalitaryzmu, kobiety stanowią we Francji tylko 13% kadry zarządzającej. Jeszcze więcej o sytuacji kobiet na francuskim rynku pracy mówi analiza struktury kadry zarządzającej w 40 największych francuskich przedsiębiorstwach (CAC 40 – indeks francuskiej giełdy, który skupia 40 najsilniejszych spółek). W 12 firmach w najwyższym kierownictwie nie ma ani jednej kobiety, a w kolejnych 9 ich udział nie przekracza 10%.
Aby poznać przyczynę trudności w awansowaniu kobiet na wyższe stanowiska, Great Place to Work® przeprowadził pogłębione badania ankietowe1. Okazuje się, że stereotypowe wyobrażenia dotyczące kompetencji i umiejętności kobiet są wciąż bardzo rozpowszechnione, a – co gorsze – są częściowo podzielane przez same kobiety. Oprócz macierzyństwa wśród najczęściej wskazywanych w badaniu przyczyn gorszego traktowania kobiet i ich trudności w awansie znalazły się: seksistowskie podejście, a także tradycja typowa dla danej branży czy też tradycja panująca w danym przedsiębiorstwie.
Jakie czynniki najbardziej utrudniają kobietom awans w firmie (istniała możliwość wyboru więcej niż jednej odpowiedzi)
Na kompetencje i wykształcenie kobiet wskazywało istotnie mniej respondentów. I trudno się temu dziwić. W większości krajów europejskich kobiety są lepiej wykształcone od mężczyzn i częściej od nich mogą się wykazać dyplomem wyższych uczelni. Ale i tutaj statystyka nie oddaje całej sytuacji. Kobiety znacznie rzadziej decydują się na studia na kierunkach matematycznych i technicznych, i w ogóle takich, które wymagają znajomości nauk ścisłych. Wiele wskazuje na to, że powodem takiego stanu rzeczy jest samokrytycyzm kobiet, które nisko oceniają swoje możliwości w typowo męskich specjalizacjach. To najlepiej pokazuje, pod jak wielkim wpływem stereotypowych wyobrażeń o samych sobie są nadal kobiety. Nawet w Europie XXI wieku wizerunek kobiety, która robi karierę zawodową bywa negatywny, a to osłabia wolę, żeby próbować coś zmienić w świecie zdominowanym przez mężczyzn.
Ann-Sophie De Pauw, belgijska ekspertka w dziedzinie zarządzania, przeprowadziła ciekawy eksperyment1. Na prawdziwe ogłoszenia o pracy wysłała 1200 wymyślonych ofert z CV, w których aplikujące osoby ubiegały się o stanowisko o stopień wyższe niż zajmowane dotychczas. Okazało się, że kobieta ma o 33% mniejszą szansę zostać zaproszona na spotkanie w sprawie pracy. Słowem, drzwi do awansu na odpowiedzialne stanowisko, na którym jest wymagana głęboka, usystematyzowana wiedza, często techniczna, i umiejętność podejmowania złożonych decyzji, są szerzej otwarte dla mężczyzn niż kobiet. W przypadku awansu na stanowiska, na których liczyły się umiejętności interpersonalne i liderskie na poziomie zarządzania zespołem, szanse obu płci były porównywalne. Zdaniem ekspertki stanowiska bardziej odpowiedzialne i prestiżowe są powierzane częściej mężczyznom, bo uchodzą za bardziej efektywnych, logicznych i racjonalnych. Natomiast kobiety są chętnie widziane na stanowiskach, na których liczy się umiejętność budowania relacji, bo postrzegane są jako bardziej wrażliwe i empatyczne niż mężczyźni.
Jak silny jest stereotyp o istnieniu różnicy w przywództwie w wersji męskiej i kobiecej potwierdza wspomniane badanie Great Place to Work® „Kobiety w biznesie” przeprowadzone we Francji. Wiarę w tę zasadniczą różnicę podziela aż 71% Francuzów. W ogólnym przeświadczeniu zarządzanie w wersji kobiecej ma jednak także wiele zalet. Są to: umiejętność słuchania, zdolności komunikacyjne oraz wspomniana już empatia. Znacznie gorzej oceniane jest strategiczne myślenie czy zwykły pragmatyzm.
Jakie są najsilniejsze strony przywództwa w wersji kobiecej (istniała możliwość wyboru więcej niż jednej odpowiedzi)
To może świetnie tłumaczyć podziały na zawody bardziej damskie i męskie. Wiele kobiet znajduje zatrudnienie w branży związanej z mediami i komunikacją czy HR, podczas gdy im bliżej stanowisk oznaczających konkretną władzę, tym mniej tam kobiet.
A jednak coraz więcej badań i analiz pokazuje, że obecność kobiet na wysokich stanowiskach zarządczych wpływa pozytywnie nie tylko na funkcjonowanie społeczne firmy, ale i na jej wyniki ekonomiczne. Amerykańscy eksperci z Great Place to Work® przeanalizowali dane pozyskane od pracowników firm, które znalazły się na liście Fortune’s 100 Best Companies to Work For. Okazało się, że atmosfera i jakość pracy były przez pracowników wyżej oceniana w tych firmach, w których zarządach zasiadały kobiety. Symptomatyczne było także porównanie dwóch rankingów. Gdy przyjrzano się bliżej firmom z listy Fortune 500 (coroczny ranking 500 największych amerykańskich przedsiębiorstw), okazało się, że aż w 14,2% z nich nie było żadnej kobiety w zarządzie. W przypadku listy Fortune’s 100 Best Companies to Work For (lista 100 Najlepszych Miejsc Pracy w USA przygotowywana w oparciu o badanie Great Place to Work® i publikowana corocznie przez Fortune) ten odsetek spadał do 3,7%. Ta różnica ponad 10 punktów procentowych pozwala postawić tezę, że kobiety we władzach firmy odgrywają olbrzymią rolę i że ich obecność sprzyja budowaniu great place to work.
W badaniu przeprowadzonym przez Great Place to Work® we Francji, tym razem wśród specjalistów HR1, znalazło się pytanie o najważniejsze cechy menedżerskie, jakie powinien mieć lider przyszłości. Wśród piątki najczęściej wymienianych cech znalazły się tzw. umiejętności miękkie, w tym inteligencja emocjonalna, umiejętność negocjacji oraz pracy w zespole. Większość ekspertów z obszaru HR zgodnie potwierdza, że to właśnie umiejętności miękkie, czyli kompetencje społeczne, wzbudzają coraz większe zainteresowanie pracodawców. W czasach, kiedy coraz więcej mówi się o sztucznej inteligencji i cyfrowym świecie, miękkie umiejętności mogą zyskiwać na wartości. Wydaje się, że drzwi do awansu na najwyższe stanowiska otwierają się szeroko dla obu płci. Warto, aby kobiety były świadome tych zmian i swojej w nich roli.
Artykuł przygotowany w oparciu o raport Great Place to Work® France: „Zmiana podejścia do równości kobiet i mężczyzn szansą poprawy efektywności przedsiębiorstw”
1 Żródło: badanie sondażowe Great Place to Work®, France 2018, na próbie 96 specjalistów HR
