Jak wynika z danych zaprezentowanych przez Ministerstwo Sportu i Turystyki, w ubiegłym roku na przynajmniej jeden turystyczny wyjazd udało się ponad 22 mln Polaków. Wyjeżdżamy częściej, dalej i na dłużej, a na swoje podróże z roku na rok wydajemy coraz więcej – co potwierdziło również nasze badanie.
W każdy wyjazd wpisane jest wiele emocji – również tych negatywnych. Często zamiast cieszyć się szansą na odpoczynek lub zobaczenie nowych miejsc, podczas urlopu czy wakacji pozostajemy w ciągłym stresie. Nie brakuje nam go zresztą na co dzień. Według raportu „The Workforce View in Europe 2018”, przygotowanego przez agencję ADP, Polacy to dziś jeden z najbardziej zestresowanych narodów Europy: aż 27% z nas przyznaje, że każdego dnia odczuwa stres z powodu pracy.
Czy zatem wakacyjny wyjazd pozwala nam ukoić nerwy? Co najczęściej sprawia, że stresujemy się podczas urlopu? Jak oddziałują na nas stresujące sytuacje i w jaki sposób próbujemy sobie z nimi radzić? Odpowiedzi na te pytania poszukaliśmy w naszym najnowszym raporcie. Prezentujemy wyniki badania, w którym wzięło udział 1020 osób z całej Polski.
Wyjazd stresuje co drugiego z nas
Kwestia stresu podczas wyjazdów i podróży dzieli badanych na pół: 50% z nich twierdzi, że wyjazdy wywołują w nich stres o różnym natężeniu, podczas gdy druga połowa deklaruje, że podczas podróży nie odczuwa żadnego zdenerwowania.
– Stres w podróży może być konsekwencją wielu czynników, takich jak konieczność zaplanowania i zorganizowania wyjazdu (ubezpieczenie, zakupy, pranie, pakowanie siebie i innych) czy nagły i gwałtowny „przeskok” z codzienności związanej z pracą w rzeczywistość „urlopową” – mówi Magdalena Popek, psycholożka i trenerka biznesu.
Jak reagujemy na stres? Przede wszystkim odczuwamy niepokój – taką odpowiedź wybrało 65% ankietowanych. Prawie połowa respondentów w obliczu stresu podczas wyjazdu staje się drażliwa, a co czwarty odczuwa z tego powodu dolegliwości fizyczne, takie jak nudności czy bóle brzucha. Co dziesiąta badana osoba przyznaje portalowi Triverna.pl, że na stres reaguje zwiększoną agresją.
Co ciekawe, całkiem spory procent respondentów deklaruje, że stres działa na nich pobudzająco, dodatkowo motywując do działania. Takiej odpowiedzi udzieliła w badaniu co piąta osoba.
– Stres i napięcie związane z podróżami może wiązać się z tym, że bardzo zależy nam na tym, żeby wyjazd się udał a odpoczynek nam służył. Ponadto należy pamiętać o tym, że wyjazd to bardzo często duże logistyczne wyzwanie, w którym musimy dograć wiele elementów. Kumulacja tych czynników (organizacji, zmęczenia, oczekiwań) może powodować napięcie, niepokój i lęk – komentuje nasza ekspertka Magdalena Popek.
Co najczęściej stresuje nas na wyjeździe?
Jak pokazują wyniki naszego badania, w trakcie wyjazdu największe napięcie wywołuje w nas myśl o jego końcu. Prawie 58% ankietowanych uznało, że najbardziej stresująca jest nie tyle sama podróż i nowe miejsce, co raczej konieczność powrotu do codziennej rzeczywistości. Jak wyznają nasi respondenci, może ona dać się we znaki już w trakcie wyjazdu: „W ostatni dzień urlopu zadzwoniono do mnie, że z powodów rodzinnych właściciele nie mogą nam przedłużyć umowy i mamy tydzień na wyprowadzenie się” – napisała jedna z ankietowanych.
Stresujący jest również powrót do pracy. Tę odpowiedź wybrało czterech na dziesięciu respondentów. Co siódmy martwi się o stan domu, jaki zastanie po powrocie, a co szósty – o swoje zwierzęta, na czas wyjazdu pozostawione pod opieką innych osób.
Dla niewielkiej części badanych źródłem napięć jest też opinia bliskich i znajomych. 7,5% respondentów przyznaje bowiem, że stresuje ich brak ciekawych zdjęć z podróży. Jak twierdzi nasza ekspertka, może to mieć związek z niezdrową aktywnością w mediach społecznościowych:
– Doszukiwałabym się tu działania swoistego ekshibicjonizmu, jaki uprawiamy w mediach społecznościowych, gdy chcemy pochwalić się swoim życiem. Przekłada się to na podziw i poczucie prestiżu. Brak tych odczuć może jednak generować napięcie – mówi Magdalena Popek.
Niepokojące finanse
Duża część badanych osób za główny czynnik stresogenny uznała kwestie finansowe. Wśród nich zdecydowanie największe zdenerwowanie wywołują niespodziewane wydatki – jako źródło stresu wymienia je 59% respondentów. 43% ankietowanych najbardziej obawia się zaś nagłej utraty dostępu do gotówki: kradzieży lub blokady karty płatniczej.
Co trzeci badany przyznaje portalowi Triverna.pl, że największy stres generuje w nim poczucie źle wydanych pieniędzy. Z kolei blisko co czwarty chce kontrolować swoje wydatki i stresuje się, że podczas wyjazdu wykroczy poza zaplanowany przez siebie budżet.
Wakacje oraz odpoczynek stanowią dla nas istotną wartość, w związku z czym podejmujemy szczególny wysiłek, żeby z nich w pełni skorzystać – w tym także finansowo. Lęk i niepokój związany z pieniędzmi może wiązać się zarówno z niepokojem związanym ze zmianą środowiska, jak i strachem przed utratą kontroli w wakacje – komentuje Magdalena Popek.
Bezpieczeństwo, czyli kontrola
Na trzecim miejscu wśród najbardziej stresujących elementów wyjazdu uplasowały się kwestie związane ze zdrowiem i bezpieczeństwem w trakcie podróży. Wysoki lub średni poziom stresu odczuwa w związku z nimi ponad połowa respondentów.
Napięcie wywołuje w nas przede wszystkim wszystkim myśl o wypadku podczas podróży lub nagłym ataku choroby, który uniemożliwi odpoczynek. Jedną z tych dwóch odpowiedzi wskazało 37% ankietowanych. Ponadto co ósmy badany stresuje się swoją chorobą lokomocyjną.
Również tego typu zmartwienia Magdalena Popek wiąże przede wszystkim z poczuciem utraty kontroli:
Obawy o zdrowie mogą mieć związek ze zmianą otoczenia i brakiem znajomości lokalnych tradycji, obyczajów, a nawet kulinariów. Wszystko, co nowe i nie do końca znane, gdzie nie mamy pełnej kontroli nad otoczeniem, może przerodzić się w stresor.
Wsiąść do pociągu byle jakiego?
Podczas podróży na nasze samopoczucie wpływa również środek transportu. Za najbezpieczniejszą uznajemy przede wszystkim kolej – stres związany z podróżą pociągiem odczuwa tylko jeden na czterech respondentów. Największy niepokój odczuwamy przed wsiąściem do samolotu: myśl o podróży w chmurach stresuje co drugą badaną osobę.
Sama droga do celu stresuje 47% respondentów. Obawy w większości dotyczą spóźnienia na pociąg, autobus czy samolot (54%) lub wszelkich niespodziewanych opóźnień (39%). „Wylot z Paryża miał się odbyć o 22:00, lot został jednak opóźniony o ponad 17 godzin. […] Najbardziej stresującym elementem w tej całej sytuacji był totalny brak informacji. Nie wiedziałam, o której dotrę do Polski” – opowiada jedna z ankietowanych portalowi Triverna.pl.
Co trzeci respondent stresuje się, że wsiądzie do złego samolotu, pociągu czy autobusu, a niemal co czwarty obawia się, że jego połączenie zostanie nagle odwołane. 30% badanych deklaruje również, że stresuje ich niski poziom komfortu podczas podróży.
Podczas podróży często boimy się również o własny majątek. 38% respondentów przyznaje, że obawia się kradzieży lub zgubienia portfela i dokumentów. Z kolei co trzeci badany stresuje się, że zapomni zabrać ze sobą czegoś ważnego.
Rodzina stresuje bardziej niż znajomi z pracy
Choć blisko połowa badanych przyznaje, że obawia się podróżować w samotności, nasi współtowarzysze podróży często są dla nas źródłem stresu – zwłaszcza wtedy, gdy są to najbliższe osoby. Bardziej stresuje nas bowiem podróżowanie z rodziną (41%) niż ze współpracownikami (23,5%).
Trzech na czterech ankietowanych deklaruje z kolei, że obecność bliskiego partnera działa w podróży kojąco, a wyjazdy z nimi nie generują żadnych nerwów.
Nawet w trakcie podróży ze znajomymi może się zdarzyć, że będziemy skazani wyłącznie na własną zaradność. Świadczy o tym przywieziona z Nowego Jorku historia jednej z respondentek: „Późnym wieczorem na miejscu okazało się, że lotniskowa kolejka jest w przebudowie i uruchomiono zastępczą komunikację: zamiast szybkiej podróży jedną kolejką, trzeba było jechać trzema busami do głównej stacji metra. Moja znajoma [wykazała] zero zaangażowania, czekała, aż ja wszystko ogarnę, nawet nie próbowała pomóc, tylko stała i patrzyła jak biegam, próbując nas jak najszybciej tam przetransportować”.
Dla 40% badanych źródłem stresu jest konieczność podróżowania z obcymi osobami – np. w samolocie czy pociągowym przedziale. Wśród najbardziej stresujących współpasażerów badani wymieniają przede wszystkim dzieci (65%) oraz zwierzęta (55%).
Stres na miejscu: oszuści, zła pogoda i obcy język
Na końcu listy najbardziej stresujących czynników znalazły się obowiązki związane z planowaniem wyjazdu i wyborem hotelu oraz sama aklimatyzacja w nowym miejscu. Obie kwestie stresują około jedną trzecią badanych.
Obawiamy się przede wszystkim nieodpowiadających nam warunków w miejscu zakwaterowania – niski standard hoteli lub pensjonatów jako główny czynnik napędzający stres wymienia 45% naszych ankietowanych. Nerwy napędza w nas również myśl o tym, że na miejscu zostaniemy oszukani lub okradzeni (38% odpowiedzi).
Co czwarty badany stresuje się, że oferta turystyczna na miejscu będzie mało interesująca lub plany pokrzyżuje mu niekorzystna pogoda. Niemal tyle samo osób obawia się, że zgubi się podczas wakacyjnej wycieczki.
Wśród rzadziej pojawiających się odpowiedzi (nie więcej niż 15%) znalazły się również takie, jak np. lęk przed tubylcami, rozczarowanie wyjazdem, a także niedobre jedzenie. Niemal co trzeci ankietowany przyznaje z kolei, że po dotarciu na miejsce nic nie jest w stanie go zestresować.
Jak radzimy sobie ze stresem?
W naszym badaniu zapytaliśmy również o najpopularniejsze sposoby na radzenie sobie ze stresem w podróży. Według co czwartej ankietowanej osoby stresujących sytuacji najskuteczniej uniknąć można poprzez odpowiednie zaplanowanie i przygotowanie się do wyjazdu. Co piąta twierdzi z kolei, że w podróży pomaga jej pozytywne nastawienie i racjonalizacja lęków.
Nerwy koimy również odrobiną rozrywki. Książki, muzykę, filmy i gry jako środek antystresowy podczas podróży wybiera 7% respondentów. Nieco rzadziej relaksujemy się, sięgając po alkohol lub tytoń, ciesząc się dobrym towarzystwem lub oddając się medytacji (po 6% odpowiedzi).
Z kolei dla nieco ponad 1% badanych najlepszym lekarstwem stres jest sen lub… czas. Nerwową sytuację można w końcu zwyczajnie przeczekać.
Chcesz mieć udane wakacje? Zmniejsz oczekiwania
– Co zrobić, gdy dostrzegamy u siebie symptomy stresu? W walce ze zdenerwowaniem pierwszym krokiem powinna być akceptacja i zmiana oczekiwań: wyjazd nie musi być przecież w stu procentach idealny. Opanujmy swój wakacyjny perfekcjonizm! – radzi Magdalena Popek.
To cenna rada, bo jak wynika z naszego badania, najczęstszym źródłem stresu są dla nas właśnie obawy związane z przykrymi niespodziankami czy nieoczekiwanymi zdarzeniami. Stresują nas również inni ludzie: zarówno obcy współpasażerowie, jak i bliscy współtowarzysze podróży.
Na nasze wakacje duży wpływ ma również praca. Podczas wyjazdu stresuje nas powrót do codziennej rutyny, a jeszcze przed nim – zbyt wygórowane oczekiwania.
– W sytuacji, w której jesteśmy zmęczeni i sfrustrowani pracą, nasze oczekiwania wobec urlopu mogą urastać do nierealnych rozmiarów – mówi Magdalena Popek. – Działamy tutaj na zasadzie kontrastu: im bardziej czuję się w tym momencie nieszczęśliwy, tym bardziej wyidealizowanych wakacji będę oczekiwać. Zamiast wyluzować się i cieszyć urlopem, nakładamy na siebie dodatkową presję, co obniża jakość naszego odpoczynku psychicznego.
Gdy polubimy swoją pracę i zadbamy o codzienne samopoczucie, zmieni się także motywacja regulująca oczekiwania względem urlopu. Wakacje staną się wtedy nie tyle ucieczką od pracy, co okazją do wartościowego spędzenia czasu.
Metodologia badania
Badanie portalu Triverna.pl zostało przeprowadzone metodą CAWI (Computer Assisted Web Interview) w sierpniu 2019 roku. Wzięło w nim udział 1020 osób z całej Polski. Przygotowując raport uwzględniliśmy odpowiedzi wszystkich ankietowanych – również tych, którzy uznali, że wyjazdy z reguły nie wiążą dla nich się ze stresem.
Magdalena Popek – psycholożka, wykładowczyni, certyfikowana trenerka biznesu i rozwoju osobistego. Prowadzi szkolenia w Podkarpackim Centrum Szkoleniowym. Absolwentka psychologii stosowanej UJ oraz Szkoły Trenerów Wszechnicy Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Zawodowo zajmuje się tematem komunikacji, planowania, motywowania, budowania pewności siebie i radzenia sobie ze stresem.
