Prawie każdemu z nas choć raz w życiu przytrafiło się doświadczyć efektu déjà vu. Eksperci radzą, aby traktować takie momenty ze szczególną uwagą. To zadziwiające uczucie może stać się kompasem potwierdzającym słuszność waszego wyboru drogi życia, a na dodatek – świadczyć o szczególnych zdolnościach.
Nazwa „déjà vu” znaczy po francusku „już widziane”. Po raz pierwszy posłużył się tym terminem francuski psycholog Emile Boirac, opisując tajemnicze zjawisko w swojej książce „Psychologia przyszłości”. Od tego czasu minęło już ponad 100 lat, ale jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czym właściwie jest déjà vu nie dają ani czcigodni uczeni, ani wybitni ezoterycy.
Jasne jest tylko jedno: jest to absolutnie szczególny stan, kiedy sytuacja mająca miejsce w danym momencie, wydaje się tak bardzo znajoma, jakby już raz była przeżyta. W pewnym momencie łapiecie się na tym, że pokój, w którym jesteście, przedmioty i ludzie są w dokładnie takim układzie, jaki już raz w swoim życiu widzieliście. Ale w następnym momencie wszystko mija, przeszłość, teraźniejszość i przyszłość wracają na zwykłe miejsca, a po przeżytym cudzie pozostają jedynie wspomnienia. I pytania, na które nie ma odpowiedzi.
PODEJŚCIE NAUKOWE
Uczeni zaczęli badać fenomen déjà vu jeszcze w XIX wieku i od razu ujawniły się dwie absolutnie przeciwstawne teorie, objaśniające zagadkowy efekt. Pierwsza głosi, że déjà vu powstaje w stanie fizycznego wyczerpania. Zwykle procesy postrzegania rzeczywistości i obróbki informacji zachodzą w naszym mózgu jednocześnie. Podczas przemęczenia zachodzi jednak pewne zakłócenie ich przebiegu i człowiekowi wydaje się, że już to przeżywał.
Według drugiej teorii, efekt déjà vu, na odwrót, powstaje u wypoczętego, pełnego sił człowieka, kiedy procesy w mózgu przyspieszają i sygnał odbioru rzeczywistości jest opracowany szybciej, niż powinien, wywołując odczucie powtórki.
We współczesnym świecie nauki spory na temat déjà vu nie cichną. Dzięki najnowszym technologiom nauka otrzymała możliwość badania stref mózgu odpowiedzialnych za różne procesy postrzegania. Uczeni z pewnością wcześniej czy później wyjaśnią wszelkie subtelności fizjologicznego procesu déjà vu, ale czy ta wiedza rzuci światło na przyczyny zjawiska? Prawdopodobnie trzeba ich szukać gdzie indziej.
ECHO PODŚWIADOMOŚCI
Znana jest w historii ogromna liczba przykładów, kiedy pod wpływem wrażenia, że „to już było”, człowiek jest zdolny z największą dokładnością opisać miejsce, gdzie znalazł się po raz pierwszy, powiedzieć, kto zaraz wejdzie i co powie. Będzie wiedzieć, z której strony zacznie padać światło i znać inne drobne detale. Ale na pytanie o źródło wiedzy, może odpowiedzieć tylko jedno: déjà vu. Efekt déjà vu, tak czy inaczej, jest związany ze sferą podświadomości, której badanie leży w zakresie psychologii. Jednak i u psychologów trudno o zgodę w wyjaśnieniu tego zjawiska.
Amerykański profesor psychologii Arthur Allin wysunął w 1896 r. teorię, że déjà vu, to zapamiętane i odtworzone w naszej pamięci fragmenty snów. Fałszywe uczucie przypominania jest emocjonalną reakcją na sytuację w momencie, kiedy nasza uwaga na moment wyłącza się od poznawania nowego obrazu i na powrót do niego wraca.
Ojciec współczesnej psychoanalizy Zygmunt Freud także poświęcił nie mało uwagi zjawisku déjà vu. Według niego, jest to wrażenie-ślad zapomnianego wspomnienia o bardzo silnym, emocjonalnym, traumatycznym przeżyciu, które odrzucamy.
Pod koniec XX wieku holenderski psychiatra Herman Sno stwierdził, że każde wspomnienie jest przechowywane w mózgu człowieka na podobieństwo hologramu. Zakres informacji gromadzonych w ciągu życia jest znaczny i mózg nie jest w stanie przechowywać wszystkie wspomnienia w pełnym wymiarze. Dlatego każde z nich zostaje skrócone do odrębnego, małego wycinka. Kiedy człowiek chce coś wyciągnąć z pamięci, kieruje się do tego fragmentu, z którego rozwija się pełen hologram wspomnienia. Sno uważał, że efekt déjà vu pojawia się wówczas, kiedy jakiś szczegół przeżywanej aktualnie sytuacji bliski jest jednemu z zapisanych w pamięci fragmentów i wywołuje w świadomości zachowany hologram – niejasny obraz rzeczywistego zdarzenia z przeszłości.
PAMIĘĆ PRZODKÓW
FOTO: DOLIO.RU
Racjonalne próby traktowania fenomenu déjà vu nie przekonują jednak wszystkich, którzy zetknęli się z tym zagadkowym zjawiskiem. Tego rodzaju przeżycie wygląda dosyć mistycznie: jakby na chwilę w ciało weszła obca dusza albo nieoczekiwane nastąpiło rozdwojenie świadomości.
Istnieje teoria, że zjawisko może być związane z genetyczną, albo, jak ją inaczej nazywają, pamięcią rodzajową. Zwolennicy tej teorii są przekonani, że każdy człowiek jest wyposażony w ukryte „archiwum genetyczne”, w którym istnieją wspomnienia nie tylko z życia jego rodziców i dziadków, ale też bardzo odległych przodków. Według tego klucza efekt déjà vu traktowany jest jako „sczytywanie” fragmentów pamięci należących do naszych przodków.
Inna teoria oparta jest na wierze w reinkarnację. Jej autorka, hipnoterapeutka Dolores Cannon, opracowała unikatową metodę hipnozy, która pozwala pogrążać pacjentów w głębokim transie i otrzymywać od nich informacje o charakterze historycznym i duchowym. Cannon bezwarunkowo wierzyła w odradzanie się dusz. Według niej déjà vu powstaje w dwóch przypadkach:
- Kiedy człowiek wspomina miejsce albo wydarzenie, które już przeżywał w swoim poprzednim wcieleniu.
- Kiedy w momencie przed powtórnym wcieleniem dusza widziała to, co ma się zdarzyć. Bezpośrednio przed reinkarnacją dusza trafia bowiem w wymiar, gdzie ma możliwość przejrzeć swoje przyszłe życie. A momenty déjà vu, to nawet nie wspomnienia, a swego rodzaju migawki z drogi, która czeka człowieka na nowo narodzonego na Ziemi.
Miejmy nadzieję, że współczesna technika i metody badawcze pozwolą dowiedzieć się wkrótce, czym jest w gruncie rzeczy déjà vu. A póki co pozostaje nam jedynie podziwianie możliwości naszej psychiki. Bądź co bądź człowiek, to najbardziej zagadkowa istota na naszej planecie…
