Opioidowe leki przeciwbólowe są bardzo skuteczne w terapii pacjentów cierpiących z powodu silnego bólu, w tym bólu przewlekłego. Mogą jednak powodować uciążliwe działania niepożądane, z których najtrudniejsze w leczeniu są długotrwałe zaparcia.
Naukowcy z Saint Louis University (St. Louis, USA) przeanalizowali dane medyczne dotyczące ok. 50 tys. weteranów wojennych, którzy w przeszłości nie mieli depresji i nie stosowali opioidów i którym następnie zapisano lek z tej grupy w celu uśmierzenia bólu.
Okazało się, że pacjenci, którzy zaczęli zażywać lek i kontynuowali terapię przez co najmniej 180 dni mieli o 53 proc. wyższe ryzyko wystąpienia epizodu depresji, w porównaniu z osobami, które stosowały opioid krócej niż przez 90 dni. Weterani, u których terapia przeciwbólowa opioidem trwała od 90 do 180 dni mieli o 25 proc. wyższe ryzyko wystąpienia depresji. Niecałe 10 proc. badanych stosowało opioidy dłużej niż 90 dni.
„Ta praca sugeruje, że im dłużej ktoś stosuje lek z grupy przeciwbólowych opioidów tym bardziej jest narażony na rozwój depresji” - komentuje główny autor pracy dr Jeffrey Scherrer.
Naukowcy zaobserwowali także, że im wyższą dawkę opioidu zażywali badani tym bardziej byli narażeni na wystąpienie depresji. „Wstępne wyniki badań sugerują, że jeśli udaje się zachować niską dzienną dawkę opioidów jest się mniej narażonym na depresję” - podkreśla dr Scherrer.
Według niego opioidy mogą przyczyniać się do rozwoju depresji u pacjentów na różne sposoby. Jedną z przyczyn może być to, że przewlekłe stosowanie tych leków może wpływać na układ nagrody w mózgu w taki sposób, że dana osoba potrzebuje silniejszej stymulacji, by odczuwać przyjemność pod wpływem naturalnych bodźców, jak jedzenie czy seks. Możliwe jest również, że zaburzenia w wydzielaniu hormonów i związków regulujących reakcję na stres mogą utrzymywać się nawet po zaprzestaniu leczenia opioidami.
Dr Scherrer zaznacza, że choć ryzyko wystąpienia depresji w związku ze stosowaniem opioidowych leków przeciwbólowych nie jest duże to ze względu na liczbę pacjentów, którzy zażywają te leki w USA czy w innych krajach może to stanowić istotny problem zdrowia publicznego. Z danych przytoczonych przez badacza wynika, że w ostatnim czasie zużycie opioidów przeciwbólowych na receptę wzrosło w USA znacząco i na przykład w 2009 r. wystawiono na nie ponad 200 mln recept.
Autorzy pracy przypominają, że depresja nie tylko obniża jakość życia, ale też zdolność do radzenia sobie z bólem przewlekłym. Dlatego, osoby dłużej leczone opioidami powinny być monitorowane pod kątem depresji, oceniają naukowcy.
