Według danych WHO w 2010 roku liczba osób niewidomych z powodu jaskry wyniosła ponad 8 milionów. W Polsce choroba ta dotyczy około 800 tys. i tylko połowa z tych osób jest zdiagnozowana (są to głównie kobiety). W 90% przypadków jaskra przebiega bez żadnych objawów. Dlatego tak ważne są badania profilaktyczne, a wczesna diagnoza może pomóc ocalić wzrok. W ramach corocznej akcji POLSCY OKULIŚCI KONTRA JASKRA w ubiegłych latach przebadano ponad 3500 pacjentów i aż 40% z nich zostało skierowanych do dalszej diagnostyki jaskry. W tym roku przebadaliśmy kolejne tysiące.
Światowa Organizacja Zdrowia uznała jaskrę za chorobę społeczną, jak cukrzycę, chorobę wieńcową czy depresję. To one są odpowiedzialne za pogorszenie jakości życia w społeczeństwie.
Co to jest jaskra?
Jaskra jest grupą chorób oczu, które prowadzą do uszkodzenia nerwu wzrokowego, czyli nerwu, który przekazuje informacje do mózgu i dzięki, któremu widzimy. Nie leczona prowadzi do ubytków w polu widzenia, a w konsekwencji do nieodwracalnej ślepoty. Jednym z czynników ryzyka występowania schorzenia jest wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego, ale w tej grupie chorób występuje również jaskra z prawidłowym ciśnieniem.
Niestety panuje ogólne przekonanie, że jaskra dotyka tylko osób starszych. Nic bardziej mylnego. W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się osoby po 35 roku życia szczególnie te, u których w rodzinach występuje jaskra (np. u rodziców bądź dziadków), mające kłopoty z ciśnieniem tętniczym (u młodych osób czynnikiem ryzyka jest niskie ciśnienie tętnicze, u osób starszych zaś z zaburzoną autoregulacją wysokie), leczone z powodu chorób kardiologicznych oraz skarżące się na zaburzenia krążenia obwodowego (np. zimne ręce i stopy).
Nieświadomość choroby wynika ze stopniowego rozwoju i braku wyraźnych objawów. Jaskra nie boli, a początkowe uszkodzenie wzroku może być kompensowane przez drugie oko . Niejednokrotnie pacjenci orientują się, że coś się dzieje dopiero wówczas, gdy zauważą znaczne pogorszenie jakości widzenia. Jaskra stopniowo zabiera pole widzenia prowadząc po latach do widzenia lunetowego a potem nawet do całkowitej ślepoty. Przez to rozpoznawanie choroby następuje zwykle niestety dopiero w jej zaawansowanym stadium. Brak świadomości czym jest jaskra, a przede wszystkim zaniedbywanie rutynowych badań diagnostycznych stanowi poważne ryzyko utraty wzroku, a w konsekwencji niezdolność do pracy, niesamodzielność, a co za tym idzie - obniżenie jakości życia. Z tego powodu badaniom w kierunku jaskry należy poddawać się wtedy, kiedy choroba nie daje jeszcze żadnych objawów, szczególnie jeśli mamy czynniki ryzyka jej wystąpienia. Pacjent powinien zgłosić się na badanie profilaktyczne wówczas, gdy wydaje mu się, że jest zupełnie zdrowy. Szczególnie dotyczy to osób z grupy podwyższonego ryzyka, które na badania wzroku powinni stawiać się nawet co 6-12 miesięcy.
Leczenie jaskry
Każdy przypadek należy rozpatrywać indywidulanie i leczenie dostosować do pacjenta.
Niebagatelne znaczenie ma tu stopień uszkodzenia nerwu wzrokowego i zaburzenia widzenia w chwili rozpoznania jaskry oraz wiek chorego. Leczenie jaskry zaczyna się od prawidłowej diagnostyki. W zależności od rodzaju występującej jaskry i stopnia jej nasilenia stosujemy leczenie farmakologiczne, zabiegi laserowe lub operację chirurgiczną. Najczęściej wybieranym i całkowicie bezpiecznym, wykorzystywanym od lat zabiegiem laserowym jest SLT, czyli selektywna trabekuloplastyka laserowa. W Centrum Okulistycznym Świat Oka zabieg ten wykonywany jest na nowoczesnym urządzeniu, pierwszym w Warszawie laserze Tango Reflex. To bardzo precyzyjny laser okulistyczny oferujący m.in. możliwość leczenia jaskry.
W trakcie diagnostyki i leczenia jaskry niezwykle ważna jest stała współpraca między okulistą a kardiologiem, diabetologiem, neurologiem, reumatologiem, a w przypadku diagnostyki przede wszystkim z lekarzem pierwszego kontaktu, który pierwszy może skierować pacjenta do okulisty. Kardiolog jest tym szczególnie krytycznym elementem we współpracy interdyscyplinarnej, gdyż pacjenci jaskrowi często pomimo prawidłowego leczenia ślepną w nocy, gdy zbyt niskie rozkurczowe ciśnienie tętnicze nie zapewnia odżywienia włóknom nerwu wzrokowego.
Podsumowując, utrata wzroku, do jakiej doprowadza podstępnie postępująca nieleczona jaskra, ma ogromny wpływ na psychikę i jakość życia chorego. Wzrastająca liczba osób, którym grozi nieodwracalna ślepota z powodu jaskry, jest wynikiem braku wiedzy na temat choroby wśród społeczeństwa i przede wszystkim brakiem świadomości profilaktyki okulistycznej. Według niedawno publikowanych danych co trzeci Polak nigdy nie był u okulisty! Pamiętajmy, regularne wizyty to podstawa zdrowego wzroku.
