Z dotychczasowych badań wynika, że u kobiet w okresie klimakterium dochodzi do pogorszenia pamięci i sprawności umysłowej, a zwłaszcza zdolności werbalnych. Przypisuje się to zmianom hormonalnym związanym z przekwitaniem, w tym spadkowi poziomu żeńskiego hormonu płciowego – estrogenu.
Prace nad wpływem hormonalnej terapii zastępczej na sprawność umysłową pań po menopauzie przyniosły jednak sprzeczne wyniki. Na ich podstawie naukowcy wyciągnęli wnioski, że estrogen może pomóc poprawić zdolności poznawcze u tych kobiet, które zaczynają stosować terapię hormonalną wcześnie po przekwicie, natomiast w starszym wieku może powodować więcej szkód niż pożytku.
Brak jest natomiast przekonujących danych na temat korzystnego wpływu testosteronu na sprawność intelektualną kobiet po menopauzie. Hormon ten występuje u pań w znacznie niższych stężeniach niż u mężczyzn, jednak pełni również ważne funkcje, np. reguluje popęd płciowy, wpływa na gęstość kości oraz na poprawę nastroju. Dotychczas żaden preparat zawierający wyłącznie testosteron nie został jednak zaaprobowany przez amerykańska Agencję ds. Leków i Żywności (FDA) do stosowania u kobiet.
Ponieważ testosteron u mężczyzn korzystnie wpływa na pamięć i orientację przestrzenną, naukowcy z Monash University w Melbourne w Australii zdecydowali się przetestować go u 92 zdrowych pań po menopauzie (w wieku od 55. do 65. roku życia), które nie stosowały terapii z estrogenem. Losowo przydzielono je do jednej z dwóch grup. Jedna przez 26 tygodni stosowała na skórę ramienia żel z hormonem, podczas gdy druga w tym samym czasie używała identycznie wyglądającego żelu bez aktywnej substancji. Ani pacjentki, ani badacze nie wiedzieli, kto stosuje jaki preparat.
Przed rozpoczęciem terapii oraz w 12. i 26. tygodniu jej stosowania pacjentki przeszły wszechstronny sprawdzian funkcji poznawczych przy pomocy serii testów komputerowych.
Badanie ukończyło 90 pań. Na początku nie stwierdzono różnic w sprawności umysłowej obu grup.
Jednak po 26 tygodniach u kobiet, które stosowały żel z testosteronem odnotowano statystycznie większą poprawę pamięci werbalnej – kobiety sprawniej przypominały sobie słowa z listy, którą przeczytały wcześniej. Nie odnotowano poprawy innych zdolności umysłowych.
Co ważne, kobiety, które stosowały żel z hormonem nie odczuwały silnych działań niepożądanych. Wprawdzie zwiększył się u nich poziom testosteronu we krwi, ale utrzymał się w granicach normy ustalonej dla płci żeńskiej.
Zdaniem współautorki badania dr Susan Davis wyniki te sugerują, że terapia z testosteronem może chronić kobiety przed pogorszeniem sprawności intelektualnej, jakiego doświadcza się po menopauzie. Specjalistka podkreśla, że choć podobne testy trzeba będzie jeszcze powtórzyć w większej grupie kobiet, to odkrycie jej zespołu jest bardzo ważne.
“Obecnie nie ma bowiem skutecznej terapii, która zapobiegałaby pogorszeniu pamięci u pań, a są one bardziej narażone na demencję niż mężczyźni” – zaznacza.
